Aşağılık kompleksi, aslında adından da anlayabileceğimiz üzere, kişinin kendini başkalarından yetersiz ve daha aşağıda görmesi durumudur. Bu kompleks kişide özgüven eksikliğine, kendini başkalarıyla kıyaslamasına, sürekli üste çıkmaya çalışmasına ve kendini olduğundan çok farklı biri gibi göstermeye çabalamasına sebep olabilir. Eminim bunları okuduğunuz zaman aklınıza çevrenizden birileri gelmiştir. Peki aşağılık kompleksi gerçekte nedir ve neden kaynaklanır? Özgüven eksikliği ile aşağılık kompleksini birbirinden nasıl ayırırız? Kişinin aşağılık kompleksine sahip olduğunu nasıl anlarız? Dahası, bu sorunun üstesinden gelmek için neler yapabiliriz?
Aşağılık kompleksi neden kaynaklanır?
Aşağılık kompleksinin nedenleri, her psikolojik durumda olduğu gibi kişiden kişiye de değişebilir. Altında çok farklı sebepler ya da travmalar yatıyor olabilir. Adler, aşağılık kompleksini kişilerin diğer insanlarla karşılaştırıldıklarında kendilerini yetersiz hissetmeleri olarak tanımlamıştır. Ona göre bir insanın yaşamının ilk 6 yılı kişilik gelişiminde önemli bir rol oynar ve bu dönemde ailenin ve bakım verenlerin rolü belirleyicidir. Adler’e göre bebekler yaşamak için yetişkin bireylere ihtiyaç duyduklarından dolayı, yetersizlik hissi ile birlikte doğarlar. Büyümeye ve yavaş yavaş çevrelerini algılamaya başladıkları zaman, etraflarındaki yetişkinlerden kendini güçsüz ve zayıf hissederler. Aşağılık kompleksi de bu noktada oluşur.
Eğer kişi sağlıklı bir kişilik yapısına sahip olursa, aşağılık kompleksi yerini güven duygusuna bırakır. Ancak bu kompleks yerini güven duygusuna bırakmazsa, bireyin ileriki yaşlarında da kendini eksik, yetersiz ve değersiz hissetmesi durumu devam eder. Özellikle sosyal hayatında ve ilişkilerinde kendini sürekli olarak diğer insanlar ile kıyaslayıp eksik görmesi, pek çok sorunu da beraberinde getirebilir.
Yani bu kompleksin oluşumunda; çocukluk dönemi, ebeveyn ve bakım verenlerin tutumları önemli bir yere sahiptir. Bunlara ek olarak; kişilik özellikleri, toplumsal baskılar ve kültürel faktörler de sebebiyet verebilir.
Özgüven eksikliği mi? Aşağılık kompleksi mi?
Toplumda bazen aşağılık kompleksi kavramı özgüven eksikliği olan bireyler için de kullanılabiliyor. Ancak iki kavram birbirinden farklı. Özgüven eksikliği olan her bireyde aşağılık kompleksi yoktur. Ancak aşağılık kompleksi olan bireylerde özgüven eksikliği olduğunu söylemek mümkün. Çünkü aşağılık kompleksi genellikle çocukluk döneminde oluşur. Bu kompleks duruma ve kişilere bağlı değildir, süreklilik gösterir. Yani aşağılık kompleksine sahip bireylerde genel olarak kendini eksik ve değersiz hissetme hali hakimdir.
Kişinin aşağılık kompleksine sahip olduğunu nasıl anlarız?
- Kendilerini sürekli başkalarıyla kıyaslama.
- Mükemmeliyetçilik.
- Rekabetçilik.
- Kıskançlık.
- Kendilerini ispatlama çabası.
- Başkalarının onayına ihtiyaç duyma.
- Özellikle sosyal ortamlarda kendini yetersiz, değersiz ve eksik hissetme durumu.
Aşağılık kompleksi nasıl aşılır?
Aşağılık kompleksinin çözümlenebilmesi için, aslında her psikolojik sorunda olduğu gibi, öncelikle kişinin bu durumu kabul etmesi gerekir. Ancak kendinizi geliştirmek ve daha sağlıklı bir öz saygıya sahip olmak için bu adımları takip etmek önemlidir.
Farkındalık
İlk adım, aşağılık hissinin kaynağını ve nedenlerini anlamaktır. Geçmiş deneyimleriniz, ilişkileriniz, toplumun size yüklediği beklentiler gibi faktörler bu kompleksi besleyebilir. Kendinize neden bu hissi yaşadığınızı sormak ve bu duyguyu tetikleyen durumları belirlemek önemlidir.
Öz Kabul
Kimsenin mükemmel olmadığını kabul etmelisiniz. Çevrenizde kendinizi kıyasladığınız insanlar da mükemmel değiller, onların da zayıf yönleri var. Hatta belki onlarda kendilerini zayıf ve özgüvensiz hissediyor olabilirler. Dışarıdan görünen çoğu şey illüzyondan ibaret olabilir. Kendi eksikliklerinizi ve kusurlarınızı kabul etmek önemlidir. Herkesin kusurları vardır ve kimse mükemmel değildir.
Olumlu Düşünce ve İnançlar Geliştirmek
Negatif düşünceler yerine olumlu düşünceler geliştirmek önemlidir. Kendinize değer veren, güçlü yanlarınızı tanıyan ve başarılarınıza odaklanan bir düşünce yapısı geliştirmek, aşağılık kompleksini aşmanıza yardımcı olabilir. Kendinize daha şefkatli yaklaşmalı ve daha az eleştirmelisiniz. Muhakkak sizin de güçlü yanlarınız vardır, onları bulup onları geliştirmeye odaklanmalısınız. Güçlü özelliklerinizi ve başarılarınızı yazarak egzersiz yapabilirsiniz.
Kendini Geliştirmek
Kendinizi geliştirmek ve yeteneklerinizi artırmak, kendinize olan güveninizi artırabilir. Yeni beceriler öğrenmek, hobiler edinmek veya ilgi alanlarınıza yönelmek size daha fazla öz saygı ve özgüven kazandırabilir.
Olumlu İlişkiler Kurmak
Çevrenizde bu kompleksi tetikleyen, size iyi gelmeyen, sizi aşağılayan, küçük gören ve mutsuz hissettiren insanlar varsa onlar ile aranıza mesafe koymalısınız. Negatif veya toksik ilişkilerden kaçınmak ve size destek olan, sizi motive eden insanlarla zaman geçirmek önemlidir. Pozitif ve destekleyici ilişkiler kurmak, kendinize olan güveninizi artırabilir.
Profesyonel Yardım Almak
Aşağılık kompleksi ciddi bir sorun haline geldiğinde veya kendi başınıza üstesinden gelemiyorsanız, bir terapist veya danışmanla görüşmek faydalı olabilir. Profesyonel yardım, kompleksinize derinlemesine bakmanıza ve daha etkili başa çıkma stratejileri geliştirmenize yardımcı olabilir. Terapi yardımıyla bu soruna sebep olan kaynak bulunur. Kişinin eksik yönlerinin güçlendirmesi, özgüvenin inşa edilmesi ve kişisel olarak kendini geliştirmesi üzerine çalışılır.
Son olarak spor ve meditasyon yapmanız, kendi hobilerinize vakit ayırmanız iyi hissetmeniz açısından size büyük ölçüde fayda sağlayacaktır.
Aşağılık kompleksini aşmak zaman alabilir ve süreç bazen zorlayıcı olabilir. Her adımda sabırlı olun ve kendinize nazik davranın.
