Kadınların öfke duygusu, toplumsal ve kültürel olarak sıklıkla bastırılmış veya göz ardı edilmiş bir duygu olarak algılanmıştır. Kadınlar üzerindeki toplumsal baskılar, geleneksel cinsiyet rolleri ve kadınların duygusal ifade biçimleri üzerindeki sınırlamalar, kadınların öfkeyi nasıl deneyimlediği ve ifade ettiği konusunda derin etkiler yaratır. Öfke, sağlıksız ve eril bir duygu olarak kadınlara öğretildiğinde ise kadınlarda bastırılmış öfkeye sıkça rastlanır. Bu bastırılmış öfkenin ise büyük bir sonucu vardır: İyi kadın sendromu.

Öfke aslında nedir?

Öfke bilinenin aksine oldukça sağlıklı bir duygudur. Önemli duygusal bir sorunu geri plana attığımızı ve görmezden gelmeye çalıştığımızın bir işaretidir. Öfke, tehdit, haksızlık veya engellenme gibi durumlara karşı ortaya çıkan, doğal ve normal bir insan duygusudur. Asıl sağlıksız olan ise öfkenin ifade edilmemesidir. İfade edilemeyen öfke içe dönük olarak ortaya çıkabilir ve kişinin kendisine duyduğu öfkeye dönüşebilir.

Öfke duygusuyla ilgili asıl sorun; var olması değil, onun nasıl ifade edildiğidir. Yıkıcı şekilde ifade edilen öfke duygusunun, toplum tarafından erkekler için güç timsali olarak gösterilmesi de, onu bastırmak gibi sağlıklı değildir. Sorunları ortaya çıkaran öfke duymak değil, öfkenin sağlıksız bir yolla ifade edilmesidir.

Ancak öfke, saldırganlık değildir. Saldırganlık bir davranış, öfke ise bir duygu ifadesidir. Öfkenin kontrol altına alınmaması ve doğru şekilde ifade edilmemesi durumunda saldırganlığa dönüşebilir. Bu da şüphesiz ki hem kendimize hem de çevremize zarar verir.

Kadınlar öfke duygusunu bastırıyor mu?

Kadınların yaşamlarında, öfkeyle ilgili deneyimleri genellikle çocukluktan itibaren başlar. Kız çocuklarına sıklıkla yapılan “nazik olmalısın”, “sessiz olmalısın” gibi telkinler ile öfke ifadeleri bastırılmaya çalışılır.

Ne yazık ki hala toplumumuz, kadınların duygularını kontrol altında tutmalarını, yumuşak başlı ve itaatkar olmalarını bekler. Öfkeli olmak ise bu beklentilere aykırı olarak görülür ve hoş karşılanmaz. Bu durum, kadınların hislerinden utanç duymalarına, öfkeyi içlerine atıp kendilerini yitirmelerine neden olabilir. Çünkü öfkesini gösterebilen kadın toplumda, gücünü gösterebilen kadın olarak görülür.

Bastırılmış Öfkenin Sonucu: İyi Kadın Sendromu

Baskılanmış öfke zamanla iyi kadını doğurur. Bu kadınlar küçük yaşlarından beri boyun eğen, her şeye razı gelen, hayır diyemeyen, nazik biri olarak yetiştirilmiştir. İyi Kadın Sendromu, herkesi memnun etme ve onay alma ihtiyacı ile karakterize edilen bir davranış örüntüsüdür. Bu sendroma sahip kişiler, genellikle kendi ihtiyaçlarını ve duygularını görmezden gelerek, başkalarının ihtiyaçlarını ve isteklerini ön planda tutar, kendi mutluluk kapasitesini azaltırlar.

İyi kadın sendromu, sonuç olarak var oluşundan utanç duymaya kadar uzanabilir. Kimseyi kızdırmamak ve diğer insanlarla olan ilişkilerindeki huzuru koruyabilmek adına, kendi varlığının üzerine kalın bir örtü çeker ve başkalarının isteklerini karşılama rolünü benimser.

Bazı araştırmalar, iyi kadın rolünün orgazm olma üzerinde büyük bir etkisi olabileceğini ortaya koyuyor. Orgazm olamayan kadınların bir kısmı kendilerini, özellikle ergenlik dönemlerinde, diğer kişilerle çatışma yaşamayan, uyumlu ve uslu kız olarak tanımlamışlardır.

İyi Kadın Sendromu Belirtileri

• Sürekli onay alma ihtiyacı: Bu kişiler, kendilerini değerli hissedebilmek için başkalarından sürekli onay ve takdir alma ihtiyacı duyarlar.
• Kendi ihtiyaçlarını görmezden gelme: Kendi ihtiyaçlarını ve duygularını görmezden gelerek, başkalarının ihtiyaçlarını ön planda tutarlar.
• Sınır koyamama: Hayır demede zorlanırlar ve kendi sınırlarını korumakta zorlanırlar.
• Mükemmeliyetçilik: Her şeyi kusursuz yapmak isterler ve hatalara karşı toleranslı değillerdir.
• Fedakarlık: Kendi mutluluklarından ve refahından ödün vererek bile başkalarını mutlu etmeye çalışırlar.
• Kendini suçlama: Hata yaptıklarında veya başkalarını mutlu edemedikleri durumlarda kendilerini suçlarlar.
• Bağımlı ilişkiler: Kendi kimliklerini ve benlik saygılarını başkalarıyla olan ilişkilerine dayandırırlar.

Öfkeyi Sağlıklı İfade Etme Yolları

Öfke, doğal ve normal bir insan duygusudur. Fakat öfkeyi sağlıklı bir şekilde ifade edememek, hem kendimize hem de çevremize zarar verebilir. Bu nedenle, öfkenin doğru şekilde ifade edilmesi oldukça önemlidir.

• Öfkelenmenin bir hak meselesi değil, insani bir duygu olduğunu anlamaya çalışın.
• Sizi öfkelendiren şeyin ne olduğunu kendinize sorun.
• Yaşamınızdaki hangi önemli duygusal konuyu geri plana atmaya çalıştığınızı araştırın.
• Ne düşündüğünüzü ve hissettiğinizi kendinize sık sık sorun.
• Kimin neyden sorumlu olduğunu net olarak belirleyin. Her şeyi kontrol edemezsiniz ve her şey sizin sorumluluğunuz değil.
• Öfkenizin nedenini ve ne hissettiğinizi açık ve net bir şekilde ifade edin.
• Öfkenizin nedenini ortadan kaldırmak için ne yapılması gerektiğine dair isteklerinizi ve ihtiyaçlarınızı açıkça ifade edin.
• Sınırlarınızı öğrenebilmek ve içinizde bastırdığınız tarafınızla tanışabilmek için terapi alabilirsiniz.

Unutmayın, öfke bastırılması veya görmezden gelinmesi gereken sağlıksız bir duygu değildir. Öfkenizi sağlıklı bir şekilde ifade ederek, hem mental sağlığınızı hem de çevrenizdekilerle ilişkilerinizi koruyabilirsiniz.