Empati; bireyin kendisini, duygu ve düşüncelerinden ayrıştırarak bir başka bireyin duygularının farkına varabilme ve anlayabilme yeteneğidir. Fazlasıyla kitap cümlesi gibi gözükse de empati duygularla tamamen ilişkili bir terimdir. Empati kuran kişi; karşısındaki kişiyi o kadar iyi anlar ki onun gibi hissetmeye, onun gibi düşünmeye başlar ve kendini onunla özdeşleştirir. Empati bütün ilişkilerde anahtar niteliğinde olan bir beceridir. İyi haber ise empati özelliğimizi geliştirmenin mümkün olduğu!

Duyguları yok saymayın.

Empati göstermeniz gereken bir durumda dikkat edeceğiniz en hassas noktalardan bir tanesi karşınızdaki kişinin duygularına nasıl karşılık verdiğinizdir. Örneğin, karşınızdaki arkadaşınız sizinle romantik ilişkisi ile ilgili yaşadığı problemi paylaştığında siz; “Boşver, takma.” , “Önemli bir olay değil.” diyerek duygularını önemsemeyerek veya “Sen çok alıngansın hemen kırılıyorsun.” diyerek duygularını eleştirirseniz bu empatiyi ortadan kaldıracaktır. Bunun yerine karşıdaki kişinin duygusunu anlamaya çalışın.

Aktif bir dinleyici olun.

Yapılan araştırmalar, empati becerisi yüksek olan kişilerin etkin birer dinleyici olduklarını gösteriyor. Bu kişiler, biri karşılarında konuşurken pür dikkat karşılarındaki kişinin ne anlattığını anlamaya odaklanıyor ve daha iyi anlayabilmek için sorular soruyorlar. Empati becerisi düşük olan kişiler ise tam tersine birini dinlerken daha çok kendilerine ve karşıdaki kişi anlatmayı bitirince ne söyleyeceklerine odaklanıyorlar.

Kendinizi karşınızdaki kişinin yerine koyun.

Empati sahibi olmanın önemli yollarıdan bir tanesi kendinizi karşıdaki insanın yerine koymaktır. Çoğu insan “Ben nasıl kendimi onun yerine koyayım? Ben onunla aynı durumu yaşamadım ki.” diye düşünür. Burada tanımlanan durum, bu deneyimi yaşayan kişinin hissettiği duyguları karşıdaki insanın hissettiği derecede hissedebilmeye çalışmaktır.

Örneğin bir arkadaşınız, iş hayatında yaşadığı bir anlaşmazlığı size anlattığında onun yerinde siz olsaydınız nasıl hissederdiniz sorusuna cevap arayın. Kendinizi onun yerine koymaya çalışırken yer, zaman, kişi gibi detaylara da odaklanın.

Farkındalıkla yaklaşın.

Bugünün teknolojik dünyasında arkadaşlarınızla yüz yüze görüşmekten daha çok sosyal medyada yazışmalar yoluyla görüşüyorsunuz. Bu görüşme şekilleri ile karşımızdaki kişiyle doğrudan empati kurmamız oldukça zor olabilir. Bunu aşmanın en iyi yolu, karşınızdaki kişinin hangi duygular içinde olduğunu düşünmeyi kendinize sık sık hatırlatmaktır. Bunu kendinize bir an için hatırlattığınızda karşınızdaki kişiye karşı daha empatik davranabilirsiniz.

Tahminlerle ilerlemeyin.

Bazen karşımızdaki kişinin belli bir duygu içinde olduğunu tahmin eder ve ona göre davranırız. Örneğin, karşımızdaki kişinin beden dilinden, oturuş şeklinden onun üzgün olduğunu düşünür ve buna uygun olarak davranırız. Bu her zaman doğru olmayabilir. Karşımızdaki kişi üzgün değil belki kaygılı, öfkeli ya da bambaşka bir duygu içinde olabilir. Dolayısıyla, insan ilişkilerinde tahminlere dayanarak ilerlemek yerine soru sormak ve gerçekleri öğrenmek son derece önemlidir.

Ebeveyn Olarak Empatik Yaklaşım

Yetişkinler olarak bu gibi ipuçları sayesinde daha empatik bir iletişim sağlayabilirken, ebeveynler olarak nasıl empati yeteneği gelişmiş çocuklar yetiştirebiliriz?

• Birincil bakım verenin negatif etkiler yaratacak şekilde cezalandırıcı olmayan, kontrolü elden bırakmadan serbestliğe imkan vermesi önemlidir.
• Çocuklarla onun davranışlarının başkaları üzerindeki etkileri, paylaşımın ve nazik olmanın önemi hakkında konuşmalısınız. Örneğin, kıyafeti hakkında şaka yaptığı bir arkadaşının nasıl hissedeceği hakkında konuşmayı deneyebilirsiniz.
• Birincil bakım verenin, çocuğa model olarak empatik ve ilgili davranışlarda bulunması son derece önemlidir. Çocuğun yaşadığı duygu durum değişikliklerinde “şu an çok üzülmüş olmalısın” gibi cümlelerle onu anladığını hissettirebilirsiniz.
• Özellikle okul çağındaki çocukların kendi duygularını ve problemlerini ebeveynleriyle konuşup tartışmaları konusunda onları cesaretlendirmek gerekir.
• Daha küçük yaştaki çocuklara duygular hakkında masal kitapları okumayı deneyebilirsiniz. Duygularıyla Arkadaş Olan Çocuk, Üzüntü Kapını Çaldığında gibi kitaplar size destek olabilir.