Kişisel sınırlar, duygusal ve zihinsel alanınızı yaratmanıza yardımcı olan görünmez “geçiş yok” tabelaları gibidir. Bu sağlıklı sınırlar bizim güvenliğimiz ve sağlığımız için çok önemlidir.

Peki nedir bu kişisel sınır?

Sınır, sizi tanımlayan ve koruyan kişisel ve kullanışlı bir limittir. Bu, başkalarının sizin hayatınıza ne kadar girebileceğini ve ilişkilere gelince ise sizin benlik bilincinizi ne kadar genişlettiğinizi belirler. Psikolog Joaquín Selva, sınır koymanın kişinin kimliğini oluşturmada önemli bir yeri olduğunu ve zihinsel sağlık için kritik bir etmen olduğunu söylüyor.

İlgini çekebilir: Duygusal İstismar ve Belirtileri Nedir? Neler Yapılabilir?

Her ilişki, kendiniz gibi olmanıza ve bütünlüğünüzü korumanıza olanak sağlayan bir kişisel alana ihtiyaç duyar. Ama bazen bazı insanlar bu kişisel alanımızı ihlal edebilir ve sınırlarımızı zorlayabilirler. Bu gibi insanlar buna hakları olduğuna ve kendi ihtiyaçlarının sizinkinden çok daha önemli olduğuna inanır. “Sınırlar sizin değerleriniz, beklentileriniz, prensipleriniz veya kendinizi fiziksel, duygusal ve zihinsel olarak güvende hissetmek için yarattığınız çizgilerinizdir.” Sağlıklı sınırlar koymak, kendinize siz olma iznini vermek demektir. Diğer insanlara hangi değerleri benimsediğinizi, ne yapmaya istekli olduğunuzu ve neyi asla yapmayacağınızı bildirir.

Sağlıklı sınırlar, kişisel inançlarımızı ve değerlerimizi tanımlamamızda bize yardımcı olur. Diğer insanların izinsiz giremeyeceği görünmez bir sınırdır ve başkalarının eylemleri ve davranışları tarafından etkilenmememizi sağlar. Bu sınırlar, karşı tarafı size nasıl davranabileceği ve ne kadar yaklaşabileceği konusunda bilgilendirir.

Sağlıklı sınırlara sahip olduğunuzun 12 göstergesi: 

1. Suçluluk hissetmeden “hayır” dersiniz.

2. İstediğiniz veya ihtiyaç duyduğunuz bir şeyi çekinmeden talep edersiniz.

3. Kendinize iyi bakarsınız, özen gösterirsiniz.

4. İstediğiniz için “evet” dersiniz, zorunluluktan veya başkasını memnun etmek için değil.

5. İlişkilerinizin karşılıklı olmasını beklersiniz.

6. Hissettiğiniz zorlu duyguları ifade ederken güvende hissedersiniz.

7. Hedefinize ilerlerken desteklendiğinizi hissedersiniz.

8. Eşit muamele görürsünüz.

9. Kendi mutluluğunuz, üzüntüleriniz, başarılarınız veya hatalarınız için sorumluluk alırsınız.

10. Duygularınızla uyum içerisindesinizdir ve onlara saygı duyarsınız.

11. Kim olduğunuzu, neye inandığınızı ve istekleriniz ile ihtiyaçlarınızın ne olduğunu bilirsiniz.

12. İlgi çekmek veya reddedilmemek için inançlarınızdan, değerlerinizden veya dürüstlüğünüzden ödün vermezsiniz.

Joaquín Selva, sağlıklı sınırların öz bakımın vazgeçilmez bir bileşeni olduğunu söylüyor. Başkalarının sınırlarına saygı duymak ve kendi sınırlarınızı koymak, sağlıklı ilişkiler ve sarsılmaz bir zihin için çok önemlidir.

İlgini çekebilir: İlişkide Yapabileceğin En Güzel Şey: Kendine Dön!

Hayatta aşağıdaki durumlar için sınırlarımızı belirleyebiliriz:

• Kişisel alanımız
• Düşüncelerimiz
• Duygularımız
• Cinselliğimiz
• Mal ve mülkümüz
• Zamanımız, enerjimiz ve çabamız
• Etnik, kültürel, politik ve dini inançlarımız

Sağlıklı sınır koymak, araya duvar örmek anlamına gelmez!

Kişisel sınırlarınızı belirlemeniz demek değildir ki kendinizi herkesten izole edecek ve herkesi kendinizden uzak tutacaksınız. Sınırlar çok esnek veya katı olduğunda, bazı problemler çıkabilir. Sınırlar biriyle yakınlık kurmanıza engel olacak şekilde araya duvar örmemelidir. Ama çok fazla esnek de olmamalıdır. Bu yüzden sağlıklı bir sınır koyarken mükemmel dengeyi bulmak önemlidir. Bir ilişkide çok verici bir yaklaşım sergilemek, ilişkide dengesizlik ve istismara yol açabilir. Sağlıklı sınırlar koymanın amacı, başkalarını hayatınıza dahil ederken onlardan kişisel alanınıza, inançlarınıza, değerlerinize ve sınırlarınıza saygı göstermelerini istemektir.

Tabi ki bir yabancı veya yeni bir arkadaş bu kişisel sınırların farkında olmayabilir, tıpkı sizin onların sınırlarını bilmediğiniz gibi. Bu durumda inançlarınız ve değerleriniz hakkında sağlıklı bir iletişim kurmak, bu sınırları oluşturmak için kritik bir adımdır. “Sınırlar, senin nerede bittiğini ve başkasının nerede başladığını gösterir.”

Sağlıklı sınır koymanın sırrı nedir?

Hayır demeyi öğrenin. Eğer sağlıklı sınırlar koymak ve başkalarının o sınırlara saygı göstermesini istiyorsanız, o halde insanlara “hayır” demeyi öğrenmeniz gerekiyor. “Hayır” demek çoğu zaman kolay olmayabilir, özellikle de bunu demeniz gereken kişiler aile üyeleriniz veya işteki patronunuz ise. Ama böyle durumlarda iddialı, aynı zamanda da saygıdeğer olmayı bilmelisiniz. Bunun yanı sıra etrafınızdaki herkesi kurtaramayacağınızı veya herkese yardım edemeyeceğinizi de fark etmeniz gerekir. 

İlgini çekebilir: Nasıl Hayır Deriz: İstemediklerine Hayır Demenin Kolay 3 Yolu

Psikiyatrist Abigail Brenner, başkalarını düzeltmeye çalışmanın ilgi, sevgi veya onay görmenin bir başka yolu olduğunu söylüyor. Ama bu sadece zaman ve enerji kaybıdır, çünkü onların oldukları kişiden başka biri olmaya niyetleri yoktur. Herkes kendinden sorumludur. Başkalarını kurtarmak veya onların problemlerini çözmek sizin işiniz değildir. Bırakın başarısız olsunlar, bu ders çıkarmaları için tek yol olabilir.

Eğer “hayır” demekte sıkıntı çekiyorsanız, sınırlarınızı belirlemekte de sorun yaşarsınız. İnsanları mutlu etmek sizin sorumluluğunuz değil. Siz sadece diğerlerine saygı, nezaket ve sevgiyle yaklaşmaktan sorumlusunuz. “Senin hayır demen başkalarını huzursuz edebilir ama sen bu konuda kendini rahat hissetmelisin. Başkalarına ‘hayır’ demek, çoğunlukla kendine ‘evet’ demektir. Bu yüzden bu kelime senin sınırındır ve bunu akıllıca kullan.”

Sağlıklı sınırlar koymak için 5 adım

1. Kendi haklarınızı bilin

Psikoterapist Judith Belmont, temel insan haklarını bilmenin sınırlarınızı belirlemekte önemli bir rolü olduğunu söylüyor. “Haklarınızı bildiğiniz zaman, ‘hayır’ demenin bir suç olmadığının farkına varacaksınız.” Sınır koyarken öncelikli olarak sizin haklarınız gözetilmeli.

2. Kendinizi dinleyin

Zihninizi, vücudunuzu, kalbinizi ve ruhunuzu dinleyin. Eğer bir insan sizin haklarınızı ve kişisel alanınızı gasp ediyorsa, sesinizi çıkarın ve ona göre bir tavır takının. Hep belirli durumlarda ve belirli insanların yanında kendinizi güvende hissetmiyorsanız, kendinizi güvenli bir şekilde o alanın dışına çıkarmaya çalışın.

İlgini çekebilir: Kendin Olmaya Cesaret Edebilir misin?

3. Değerlerinizi anlayın

Bir takım kişisel değerlerinizin olması, sınırlarınızı belirlemenizi kolaylaştıracaktır. Değerleriniz hangi davranışın kabul edilebilir, hangisinin edilemez olduğunu belirleyecektir.

4. Neyi değiştirmeniz gerektiğini belirleyin 

Haklarınızı ve değerlerinizi tanımladıktan sonra, sınırlarınızı koruyabilmek için yapmanız gereken değişiklikleri belirleyin. İhlal edilen sınırları saptayın ve diğer kişide değiştirmesini gerekli gördüğünüz hususlar hakkında onunla iletişim kurmak için adım atın. Onlardan sınırlarınıza saygı duymalarını isteyebilirsiniz.

5. Bu sınırlar hakkında konuşun

İster kişisel ister profesyonel olsun, yeni bir ilişki içerisine girdiğinizde bu sağlıklı sınırlar hakkında baştan konuşmak önemlidir. Bu yüzden karşınızdaki kişiyle kibar ve saygılı bir şekilde bu sınırlar hakkında konuşun.

Sınır koymak bir öz sevgi eylemidir.

Sağlıklı sınırlar, sağlıklı ilişkiler oluşturur. Sınırlar sadece ilişkilerimizi güçlendirmekle kalmaz, aynı zamanda bizi suistimalden ve toksik davranışlardan da korur. Bu yüzden sınır koymak, kendimizi sevmeye doğru atılmış bir adımdır. 

Yardımcı Kaynak: Healthy Boundaries: How To Protect Your Personal Space, themindsjournal.com