Elbette ki kimse kendisine yalan söylenmesini istemez. Birinin yalan söylediğini anlamak için ipuçlarını bilmek, doğru kararlar almanıza ve manipülasyonlardan kaçınmanıza yardımcı olabilir. Bu yazıda, beden dilinden yüz ifadelerine, ses tonundan konuşma tarzına kadar birinin yalan söylediğini nasıl anlayabileceğinizi inceleyeceğiz. Birinin size yalan söylediğini düşünüyor ve bundan emin olmak istiyorsanız, uzmanlar bunu nasıl anlayabileceğinizi bazı belirtilerle açıklıyor. Haydi gelin en yaygın yalan belirtileri nelerdir, beraber göz atalım!
Beden Dili
Psikoterapist Babita Spinelli’ye göre, beden dilimiz yalan belirtileri arasında en yaygın yol olarak görülüyor ve aşağıdaki davranışları içeriyor:
- Kıpırdanmak, hareketlilik
- Saçına veya yüzüne dokunmak
- Kendini iletişimden soyutlamak
- Kolların bağlı durması
- Gözlerinizin içine bakmaktan kaçınmak
Bu tür beden dili ipuçları, elbette yalandan kaynaklanabilir ancak tüm bunları sağduyu ile ele almakta fayda var. Araştırmalar, beden dilindeki davranışların her zaman yalan söylemeye işaret etmediğini ve bu nedenle, birinin yalan söyleyip söylemediğinin kesin bir ölçütü olmadığını göstermiştir. Örneğin, Current Directions in Psychological Science dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre, göz hareketleri kişinin düşündüğü ya da bir şeyler hesapladığı anlamına gelebilir. Ayrıca, bir kişinin fiziksel olarak rahatsız olmasının dürüstlüğüyle ilgisi olmayan çeşitli başka nedenleri de olabilir.
Konuşma Kalıpları
Kişinin konuşmalarına dikkat kesilmek, yalan belirtileri arayışınızda size fikir verebilir. Örneğin, Discourse Processes dergisinde yayınlanan 2011 tarihli bir çalışmaya göre, araştırmacılar açıkça yalan söyleyen kişilerin aşağıdakiler de dahil olmak üzere birkaç özel konuşma kalıbı kullanma olasılığının daha yüksek olduğunu bulmuşlardır:
- Daha fazla sayıda kelime
- Üçüncü şahıs zamirleri
- Sayılar
- Argo kelimeler
Öte yandan, araştırmaya göre, yalan söyleyen kişiler normalde daha az kelime kullanarak konuşurken, yalan söylediklerinde daha fazla kelime kullanıyorlar. Dahası bu kişiler yalan söylerken, olayları birbirine bağlayan, neden sonuç ilişkisi olan kelimeleri kullanma sıklıkları, normale kıyasla artıyor.
Sorulardan veya Konuşmadan Kaçmak
Spinelli, bir yalancıyla yüzleşildiğinde, bu kişinin sorularınızdan kaçabileceğini ve hatta hikayenin çarpıtılmış versiyonuna inanmanız için sizi manipüle edecek kadar ileri gidebileceğini söylüyor.
Evlilik ve Aile Terapisti Shane Birkel ise şöyle diyor: “İnsanlar yalan söylerlerken onlarda fark ettiğim şey, soruyu geçiştirmeleri ya da verdikleri cevapları üstü kapalı tutmalarıdır.” Çünkü ne kadar az detay olursa, doğruluğunu teyit etmeniz o kadar zor olur, değil mi?
Aşırı Süsleme
Yalan söyleyen biri, abartılı kelime kullanımı ve gereksiz detaylarla konuşmayı süsleyebilir. Yukarıda bahsi geçen 2011 tarihli araştırma, düpedüz yalan söyleyen kişilerin konuşurken gerçekten de netlikten uzak bir şekilde ve normalden fazla detay vererek açıklama yaptığını belirtiyor.
Bunu hikayelerini güçlendirmek için mi yaptıkları yoksa sadece gerginlikten mi kaynaklandığı ise tam olarak belli değildir.
Süreklilik ve Mantık Hataları
Son olarak, birinin yalan söyleyip söylemediğini anlamanın temel yollarından biri de hikayelerindeki sürekliliğin eksikliğini ve mantık hatalarını yakalamaktır.
Eğer kişi “aşırı süsleme” yoluna gidiyorsa ve çok fazla gereksiz ayrıntı ekliyorsa (araştırmaların da söylediği üzere sayılar gibi) bunları tespit etmek kolay olacaktır. Bazı şeylerin tekrar tekrar aynı noktada birleşip birleşmediğine dikkat edin.
Yine de tüm bunların araştırmalar sonucunda ortaya konan birer ipucu olduğunu ve kişinin yalan söyleyip söylemediğine dair kesin kanıtlar olmadığını göz önünde bulundurmakta fayda var.
