Birçoğumuz, farklı sebeplerden ötürü partnerimizle olan ilişkiyi bitirmek gerektiği halde bunu yapmayı reddediyoruz. Kimimiz yalnızlıktan korkuyor, kimimiz ise “bu ilişkiye çok çaba ve zaman harcadım, şimdi vazgeçemem” zihniyetinin kurbanı oluyor. Fakat çoğumuz, sadece ilişkinin parçalara ayrıldığı gerçeğini görmemezlikten gelmeyi seçiyor. Çünkü her şeyin iyi gittiğine inanmak çok daha kolay, ta ki artık kabullenmekten başka bir seçenek kalmayana kadar. İlişkinin ne zaman bitmesi gerektiğini tam olarak bilebilmek zor bir iş. Bu, o insanlara ve içinde bulundukları duruma bağlı. Ama Dr. John Gottman’a göre, ilişkinin parçalandığını kesin olarak gösteren bazı değişmez işaretler var.
İlişkiyi bitiren 4 felaket: Mahşerin dört atlısı
Gottman her ilişki için bir felaket alameti olan 4 negatif iletişim biçimi keşfediyor ve bunları “Mahşerin Dört Atlısı” olarak adlandırıyor.
1. Eleştiri
İletişimin dört atlısından ilki eleştiri. Eleştiri, rahatsız olunan bir durumdan şikayetçi olmaktan veya bir davranışının kritiğini yapmaktan ziyade, direkt olarak karşıdaki insanın karakterini hedef alır.
Şikayetçi olmak: “Keşke bulaşıkları yıkamamda yardımcı olsan. Tek başıma yapmak için çok zahmetli bir iş. Sen koltukta uzanmış televizyon izlerken ben burada ayakta bunları yıkamakla uğraşıyorum.”
Eleştiri: “Sen bencil insanın tekisin! Nasıl hissettiğimi ve senin için neler yaptığımı hiç düşünmüyorsun.”
Aradaki fark şu ki; ilki spesifik bir davranış ile ilgiliyken, ikincisi partnerinizin kim olduğuyla ilgilidir. Eğer ilişkide bu tür eleştiriler mevcutsa bu demek değil ki o ilişki kesin olarak bitmeye mahkum. Bazı zamanlarda sinirliyken bu tür eleştirilere başvurabiliriz. Ama bu sürekli hale gelirse ve bir problemi gündeme getirmek için tek yol haline gelmişse, ortada büyük bir problem var demektir.
Eğer partnerini sürekli olarak eleştiriyorsan veya partnerinin aynı şekilde seni eleştirdiğini düşünüyorsan, durumun daha da çirkinleşmesi an meselesi. Olay aşağılama ve küçümseme noktasına her an geçiş yapabilir. Bu noktada ilişki kurtarılabilir belki ama yine de bu kötü bir işarettir ve ayrılmanın daha iyi bir seçenek olup olmadığını değerlendirmek iyi olabilir.
2. Savunmacı tutum
İkinci atlımız ise savunmacı tutum. Buna temelde eleştiriye verilen karşılık da diyebiliriz. Savunmacı tutum, hissedilen saldırıya karşı kendini korumak için gösterilen karşı şikayettir. Suçu dış etmenlerin üzerine atarak savunmacı bir tutum sergileyebiliriz ama çoğunlukla bu tutumu suçu partnerimize atarak gösteririz. Böylece karşı tarafa hesap verme mecburiyeti hissettirmiş oluruz.
Yakınmak: “Bir süredir cinsel hayatımızın iyi gitmediğini ve benim ihtiyaç ve isteklerime aldırış etmediğini hissediyorum.”
Savunmacı tutum: “Bana sürekli ev işleri yüzünden dırdır etmeseydin belki düzgün giden bir cinsel hayatımız olabilirdi.”
Genellikle insanlar bir şeyleri yanlış yaptıklarının veya başka insanları incittiklerinin söylenmesinden hoşlanmazlar. Kendimizi doğru ve iyi görmek istemek gibi bir eğilimimiz vardır, dolayısıyla bu tür konuşmalar özgüvenimizi zedeler.
Savunmacı tutum sergilemek, sadece suçu karşı tarafın üzerine atmak için bir yoldur ve verilmek istenen mesaj şudur: “Sorun ben değilim, sensin.” Bu kişi, durum içinde oynadığı rol yüzünden küçük bir parça sorumluluk bile almayı reddediyorsa, bu davranış partnerine kendisinin duyulmadığını veya görülmediğini hissettirebilir.
İlişkide sürekli savunmacı bir yaklaşım göstermek ilişkinin gidişatı için kötü bir işarettir. Bu şu anlama gelir: Karşı taraf kendi davranışlarının farkına varmayı reddediyor ve partnerine verdiği zararı görmezden geliyor. Savunmacı tutum sergileyen partner karşı tarafa ihtiyaçları, duyguları ve kendi fikirleri olan bir insan olarak değil de; kendisinin ihtiyaçlarını tatmin edecek bir obje olarak görüp, öyle davranıyor.
Eğer partneriniz sürekli size bu şekilde savunmacı bir tavır ile yaklaşıyorsa veya siz ona böyle davranıyorsanız, ilişkinizi gözden geçirmenizin zamanı gelmiş demektir. Bir şeylere nokta koymak için iyi bir zaman olabilir.
3. Aşağılama
Üçüncü atlımız ise aşağılama. Aşağılama tutumunu karşımızdaki kişiye saygı duymadığımız durumlarda gösteririz. Aşağılama birçok farklı şekilde ifade edilebilir. Bu ifadeler; gizli alay, onları taklit etmek, göz devirmek veya dalga geçmek şeklinde gerçekleşebilir. Onlara isim takıp, onlarla dalga geçebiliriz. Bu davranışın amacı ise karşı tarafı küçültmek, onlara kendilerini değersiz hissettirmektir.
Eğer hayatında bu tür bir muamele ile karşılaştıysan, eminiz ki ne kadar can yakıcı bir şey olduğunu biliyorsundur. Karşı tarafı aşağılamak; onun duygularına, ihtiyaçlarına ve ona saygı duymadığınızın en büyük göstergesidir.
Eğer bir ilişkide aşağılama varsa bu büyük kırmızı bir tehlike işaretidir. Bu demektir ki; partnerler birbirlerine saygı duymayı bıraktı ve artık sadece birbirleri üzerinde hakimiyet kurmaya çalışıyorlar. Bir ilişkide sevgi ve saygı kalmayınca ise yerini sadece gün geçtikçe büyüyen düşmanlık ve kızgınlık alır.
Eğer böyle bir muameleyle karşı karşıyaysan, partnerinin artık seni umursamadığını kabullenme zamanı gelmiş demektir. Eğer bu şekilde davranan kişi sensen, kendine hala neden onunla birlikte olduğunu sormalısın. Eğer taraflar arasında saygı yoksa, o ilişkinin kurtarılma ihtimali çok düşüktür.
4. İletişim kurmayı reddetmek
Sonuncu ve ilişkiye en büyük zararı veren atlımız ise iletişim kurmayı reddetmek. Savunmacı tutumda olduğu gibi, bu da eleştiriye, aynı zamanda aşağılamaya verilen bir karşılıktır.
İlişkide eğer bir insana değil de bir duvara karşı konuştuğunuzu hissediyorsanız, iletişiminiz tamamen çökmüş demektir. İletişim kurmayı reddetmek; karşı taraf göz temasından kaçındığında, içine kapandığında, konuşmayı reddettiğinde veya kısaca karşı tarafa cevap vermediğinde gerçekleşir.
Eğer ilişki bu aşamaya gelmişse, ilişkiyi tekrar toparlamak (imkansız olmasa bile) çok zordur. Bu yollarınızı ayırmanız gerektiğine dair göz ardı etmemeniz gereken çok güçlü bir işarettir. Bu kişiler bir konuşma içerisine girmektense bunun dışındaki her şeyi yapmaya razıdırlar. Sadece gerekli olduğunda konuşurlar ve bunun hemen ardından gelen bir sessizlik ve kaçış bunu takip eder.
İlişkiyi bitirmeli misin?
Şunu hatırlamak önemli ki; her çift zaman zaman birbirini eleştirebilir, küçümseyici ve savunmacı bir tutum gösterebilir ve iletişim kurmayı reddedebilir, ama bunlardan birinin sürekli ilişkinizin içinde var olması halinde, bu kesinlikle ilişkinizde bir şeylerin doğru gitmediğinin bir göstergesi.
Eğer ilişkinizi düzeltmek için çabalamayı tercih ediyorsanız, bunun için size nasıl etkili bir şekilde iletişim kurabileceğinizi ve duygularınızı ifade edebileceğinizi gösterebilecek ilişki terapistlerinden yardım alabilirsiniz. Ama en nihayetinde kendi ilişkiniz için en iyi hükmü kendiniz verebilirsiniz, ama bu kararı verirken kendi değerinizi bilmeyi ve her zaman en iyisini hakettiğinizi hiçbir zaman unutmamalısınız.
