Bağlanma bozukluğu, kişinin ilişki kurma ve sürdürme yeteneğini etkileyen bir tür davranışsal bozukluktur. Bu bozukluklar tipik olarak çocukluk döneminde gelişir. Çocuk, bir ebeveyn veya birincil bakıcı ile tutarlı bir duygusal bağ kuramadığında, bu bozukluk ortaya çıkabilir. Bu yazımızda bağlanma bozukluğunun türleri, semptomları, ve olası tedavi seçeneklerine göz atıyor olacağız.
İlgini çekebilir: Kaybetme Korkusu Nedir? Belirtileri ve Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Yetişkinlerde bağlanma türleri
Bağlanma teorisi, insanların hangi şekilde duygusal bağ kurduğuyla ilgilenir. Bir kişinin ilişki kurmayı ve sürdürmeyi öğrenme yolu, öncelikli olarak çocukluk döneminde bir ebeveyn veya birincil bakıcı ile ilk etkileşimlerinden kaynaklanır.
- Güvenli Bağlanma: Olumlu benlik ve olumlu başkaları modelinin birleşimini içermektedir. Başka bir deyişle kendini sevmeye değer, başkalarını da güvenilir, destek verici ve iyi niyetli olarak algılar. Bir başkasıyla kolay yakınlık kurarken özerk kalmayı da başarır.
- Kayıtsız Bağlanma: Olumlu benlik ve olumsuz başkaları modelinin birleşimini içermektedir. Başka bir deyişle, kişinin yakınlık duygularından yoksun kalmak pahasına özerklik duygusuna ve yüksek öz saygıya sahip oldukları görülür .
- Korkulu Bağlanma: Olumsuz benlik ve olumsuz başkaları modelinin birleşimini içermektedir. Başka bir deyişle kişi değersizlik duyguları ile başkalarının da güvenilmez olduğu kanısını geliştirir ve yakınlıktan kaçınır.
- Saplantılı Bağlanma: Olumsuz benlik ve olumlu başkaları modelinin birleşimini içerir. Başka bir deyişle, kişi kendini değersiz görürken, başkalarına ilişkin olumlu değerlendirmelere sahiptir.
İlgini çekebilir: Toksik Bir İlişki Yaşadığınızı Gösteren 6 İşaret
Bağlanma bozukluğu türleri
Profesyonel teşhis kılavuzları – Mental Bozuklukların Teşhis ve İstatistik El Kitabı, 5. Baskı ( DSM-5 ) – iki tür bağlanma bozukluğu listeler:
1. Tepkisel Bağlanma Bozukluğu
Tepkisel bağlanma bozukluğu (RAD), tipik olarak erken çocukluk döneminde kötü muamele veya ihmalden kaynaklanır.
Amerikan Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Akademisi, bu tür bozukluğa sahip çocukların şunları yapabileceğini belirtmektedir:
- Diğer insanlarla düşük düzeyde etkileşim
- Sosyal etkileşimler sırasında çok az duygu gösterme veya hiç göstermeme
- Stresli olduğunda sakinleşmekte güçlük çekme
- Bakıcıları ile günlük faaliyetlerde bulunurken mutsuz, sinirli, üzgün veya korkmuş görünme
Çocuk etkili bir tedavi görmezse RAD semptomları ortaya çıkabilir ve yetişkinliğe kadar devam edebilir. Yetişkinlerde bozukluğun olası semptomları şunları içerir:
- Empati kurmada zorluk
- Sevgiye direnç
- Şefkat göstermede zorluk
- Düşük güven seviyeleri
- İlişkileri sürdürmede zorluk
- Olumsuz bir öz benlik
- Öfke sorunları
İlgini çekebilir: Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedir? Türleri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
2. Engellenmiş Sosyal Angajman Bozukluğu
Engellenmiş sosyal angajman bozukluğu (DSED), sosyal ihmal yaşama ve yaşamın ilk 2 yılı boyunca birinci basamak bakıcıya tutarlı bir bağlılık eksikliği karşısında gelişebilir. Bu tür bozukluğa sahip çocuklar, genellikle şu semptomları gösterir:
- Hiperaktivite
- Sosyal sınırların bilinmemesi
- Aşırı sosyallik
- Yabancılara yaklaşmaya ve onlarla etkileşim kurmaya hazır olmama
DSED’li bir çocuk, etkili bir tedavi görmezse sorun kendini gösterebilir ve yetişkinliğe kadar devam edebilir. DSED’li bir ergen veya yetişkinde şunlar gözlemlenebilir:
- Hiperaktivite
- Tanımadıklarına aşırı güven
- Sosyal sınırların farkında olmama
- Yeni tanıştıkları insanlara müdahaleci sorular sorma eğilimi
- İnhibisyon eksikliği gösteren diğer davranışlar
Tedavi
Çocukluk çağı bağlanma bozukluğunun tedavisi tipik olarak psikoterapiyi içerir. Bunun yanı sıra kişi, bağlanma terapisini veya çift danışmanlığını da yararlı bulabilir.
Bağlanma terapisi, kişinin bağlanmayla ilgili olumsuz erken deneyimlerin etkisinin üstesinden gelmesine yardımcı olmaya odaklanır.
Çift danışmanlığı, kişilerin bağlanma bozukluğunun ilişkilerini nasıl etkilediğini görmelerine yardımcı olabilir. Bu bilgi ve terapistin yardımıyla, çiftler bağlarını güçlendirmek için araçlar ve stratejiler geliştirebilirler.
Yardımcı Kaynak: Attachment disorder in adults: What is it?, medicalnewstoday.com
