Kadın-erkek ilişkilerinde sıkça rastlanan bir tarafın diğer tarafa uyguladığı psikolojik şiddeti tarif eden bir terim: Gaslighting. Bu terimin meşhur hikayesi ise şöyle: Jack, her gece evdeki gaz lambasını bir önceki güne göre giderek daha fazla kısar. Karısı Bella ışığı onun kıstığını bilmez ve devamlı kocasına sorar: “Gaz lambası giderek daha mı az ışık veriyor?” Jack ona sinirlenir, “Sana öyle geliyor” der. Bella ne olduğunu anlayamaz. Işığın her gün biraz daha azaldığından neredeyse emindir ama kocasının tepkisi yüzünden bir şekilde ışığın azalmadığına inanır. Kendisinden şüphe duymaya başlar… Jack’in uyguladığı bu yöntem, Gaslight isimli bir tiyatro oyununa, oradan da bir filme aktarılır. Ve nihayetinde psikiyatride bir terime evrilir.
İlgini çekebilir: Günümüz İlişkilerinin Katili: Gaslighting Effect
Gaslighting ile kişi, karşısındakini çeşitli hileli tavırlar ve ithamlarla güçsüz, muhtaç, sorunlu ve hatalı olduğuna inandırır, onu bu yöntemle yönetir, özgüvenini zedeler ve kendine bağımlı hale getirir. Aynı zamanda egemen ve mağdur ilişkisinin tanımı olmakla birlikte, bir duygusal istismar türüdür. Çoğunlukla romantik ilişkilerde ortaya çıkan bu yöntemde gaslight uygulayan kişi arkadaşlarını ve aile üyelerini hatta iş arkadaşlarını da manipüle etmektedir.
Gaslighting özelliği taşıyan kişileri nasıl tanıyabiliriz?
Usta yalancıdırlar: Bu kişiler, patolojik yalancı ve narsist kişilik yapısına sahiptirler. Açıkça yalan söylerler ve siz bu yalanlarını kanıtladığınızda ise savunmaları “sana öyle geliyor”, “uyduruyorsun”, “söylediklerin gerçek dışı” şeklindedir.
İlgini çekebilir: Konuşma Narsisti ile Karşı Karşıya Olduğunu Gösteren 4 İşaret
Dedikoducudurlar: Başkalarına sizin hakkınızda gerçek olmayan şeyler söylerler. Bunları söylerken de sanki sizin tarafınızdaymış gibi davranırlar. Bununla birlikte, usta bir yalancı olduklarından dolayı kendi düşüncelerini başkalarının sizinle ilgili düşünceleri gibi aktarabilirler. Aslında insanlar sizin hakkınızda kötü sözler söylememiş olabilirler.
Dikkat dağıtıcıdırlar: Bir soru sorduğunuzda ya da bir açıklama istediğinizde konuyu başka yerlere getirerek dikkatinizi dağıtmakta oldukça başarılıdırlar.
Duygularınızı değersizleştirirler: Sizi değersiz göstererek buna inanmanızı sağlarlar. Siz kendinizi değersiz hissettiğinizde duygularınız da değersizleşir ve sizin üzerinizde güç kazanmış olurlar. “Aşırı tepkilisin”, “sakin ol” şeklinde geribildirim yaparak sizi, duygularınızı sorgulamaya iterler.
İlgini çekebilir: Romantik İlişkinizi Gözden Geçirmenize Yardımcı Olacak 8 Soru
Özneyi değiştirirler: Her tartışma bir şekilde sizin suçlanacağınız şekilde sonuçlanır. Verdiğiniz tepkilere istinaden sizi, hatalı olanın siz olduğuna inandırırlar.
Kibar ve sevgi dolu sözcükleri kullanırlar: Hareketleri sorgulandığında ya da bu konu hakkında konuşulmak istendiğinde “Sana zarar verebilir miyim hiç? Seni ne kadar sevdiğimi biliyorsun.” şeklinde sözlerle sizi yumuşatmaya çalışırlar. Bu sözler ilk başka hoşa gitse de mevcut davranışlar devam ettiğinde bu sözlerin bir anlamı olmamaktadır.
Gaslighting’e maruz kaldığınızı nasıl anlarsınız?
Aşağıdaki ifadelerden herhangi birinin doğru olup olmadığını kendinize sorun:
- Duygularınızın gerçekliğinden şüphe duyuyorsanız
- Aldığınız kararları sorguluyorsanız
- Kendinizi güvende hissetmiyorsanız
- Kendinizi yalnız hissediyorsanız
- Kendinizi yetersiz hissediyorsanız
- Sürekli özür dilemek zorunda kaldığınızı düşünüyorsanız
- Sürekli kötü şeyler olacağına dair hisleriniz oluyorsa
- İnsanların sizin yüzünüzden hayal kırıklığına uğradığınızı düşünüyorsanız
- Kendinizi zihinsel ve ruhsal olarak iyi hissetmiyorsanız
- Kafanız karışıksa
- Kendinize olan güvensizlik duygusu nedeniyle karar almakta zorlanıyorsanız
Bu belirtilerden birçoğu ile özdeşleştiğinizi düşünüyorsanız profesyonel bir destek almanız önemlidir.
İlgini çekebilir: Romantik Bir İlişki İçerisindeyken Partnerinizden Beklemeye Hakkınız Olan 8 Şey
Kendinizi gaslighting’den nasıl koruyabilirsiniz?
- Gaslighting’e uğradığınızı düşünüyorsanız kanıtlarınızı saklayın. Bir günlük tutabilirsiniz. Mesajları saklayabilirsiniz. Bu sayede kendinizi sürekli sürekli sorgulamamanız gerektiğini hatırlarsınız.
- İlişkinizdeki sınırlarınızı çizin.
- Aileniz ya da yakın bir arkadaşınızıla yaşadıklarınızı paylaşarak farklı bir bakış açısı edinebilirsiniz.
- Zor olsa da, sizi kendinizle çelişkiye düşüren kişi ile ilişkinizi sonlandırmak, istismarı sona erdirmenin en etkili yoludur.
- Gaslighting yaşadığınıza dair şüpheleriniz var ise durum hakkında profesyonel destek almanız, bilgi edinmeniz, içinde bulunduğunuz durumla başa çıkmanıza ve yeni stratejiler belirlemenize fayda sağlayacaktır.
