Mahşerin Dört Atlısı nedir?
Gottman Çift Terapisinin kurucuları Dr. John Gottman ve Dr. Julie Gottman tarafından, ilişkiler ve evliliklere hasar veren, bu birlikteliklerin bitmesine sebep olan durumları uzunca bir süre bilimsel olarak araştırmışlar. Sonucunda Mahşerin Dört Atlısı olarak adlandırdıkları dört farklı davranış biçimi ortaya koymuşlardır. Bu dörtlünün sağlıklı bir iletişim kurmayı engellediğini, yıkıcı etkileri barındırdığını, bu davranışların değiştirilmemesi sonucunda ilişkilerin ve evliliklerin yüksek oranla bitmesine yol açabileceğini saptamışlardır. Bu davranış kalıpları eleştiri, savunma, aşağılama ve duvar örmedir.
1. Eleştiri
Eleştiri, karşı tarafa kendini eksik hissettiren ve sorunlu mesajını veren bir davranış kalıbıdır. Hata bulmaya odaklı, karşı tarafın davranışlarını ve düşüncelerini yargılayan bir davranış biçimidir. ‘Sen’ dili aktif kullanıldığından ötürü karşı taraf kendini oldukça suçlu hisseder. Karşı taraf bir saldırı olduğu hissiyatı ile kendini savunmaya geçer ve böylelikle çatışmalar daha da şiddetli bir hal alır.
Nasıl değiştirilebilir?
Bu durumu ortadan kaldırabilmek için kişilerin kendilerinden öte davranışlara odaklanmaları gerekmektedir. ‘Ben’ dili kullanmak da karşı tarafın partnerinin ihtiyaçlarını daha rahat görebilmesi adına daha etkili bir yöntem olacaktır. Örneğin, “Sen hep böyle yapıyorsun, beni asla dinlemiyorsun.” yerine, “Beni dinlemediğinde kendimi üzgün hissediyorum.” dili daha yapıcı bir ortam yaratacaktır.
2. Savunma
Kişiler, kendilerini korumak adına istemsizce sürekli bir savunma haline geçerler. Genellikle eleştiriye tepki olarak ortaya çıkar. Böylelikle çatışma daha da alevlenir. Karşı tarafa “Suç bende değil, sende.” mesajını verir. Böylelikle birbirlerini dinlememeye başlarlar ve asıl amaç kendilerini kanıtlamak haline gelir.
Nasıl değiştirilebilir?
Bu davranışı değiştirmenin temel adımı, sorumluluk almaktır. Sorunun bir kısmını kabul etmek, kendi sorumluluğunu almak daha olgun ve yapıcı bir tavır oluşturacaktır.
3. Aşağılama
Bu dörtlünün içerisindeki en olumsuz davranış kalıbıdır. Eşlerden birinin, diğerini küçümsemesi durumudur. Karşı tarafa “Ben senden üstünüm.” mesajını verir. Her zaman sözlü olmamakla birlikte beden diliyle de gerçekleşebilir. İğneleme, akıl verme, küçümseyici yüz ifadeleri gibi kendisini gösterebilir. Karşı taraf, kendini partnerinin gözünde değersiz ve önemsiz görür. İlişkilerin en büyük düşmanı olan davranış şeklidir.
Nasıl değiştirilebilir?
Bu davranışı düzeltmek için üzerinde oldukça bir zaman çalışmak gerekebilir. Büyük problemlerin kökünde genellikle bu davranış yatar. Adımlardan biri ve en önemlisi iletişim şeklini değiştirmektir. “Bir işi beceremiyorsun.” yerine “Bu aralar kafanın dolu olduğunu anlıyorum fakat lütfen daha dikkatli olabilir misin?” dili daha yapıcı olmakla birlikte karşı tarafa daha olumlu bir mesaj verecektir.
4. Duvar Örme
Tartışma esnasında taraflardan birinin kendini açıklamaya çalışarak tartışmaya devam ederken diğerinin iletişimi kesmesi durumudur. Karşı tarafa “Söylediklerinin benim için bir önemi yok, değersizsin.” mesajını verir. Partnerler, bu davranışı genellikle tartışmayı daha da alevlendirmemek adına yapsa da aslında düşünüldüğü kadar olumlu bir davranış değildir.
Nasıl değiştirilebilir?
Taraflar veya taraflardan biri tartışmadan yorulduysa ve konuşmaya hazır değilse, bunu nazik bir dille dile getirmeli, konuşmaya kısa bir ara vermeli ve sonrasında devam etmeli. Habersiz bir şekilde konuşmayı sonlandırmak veya ortamı terk etmek karşı taraf için daha yaralayıcı bir durum olacaktır.
