Ani ve beklenmedik bir şekilde ortaya çıkan yoğun korku ve endişe atakları olarak tanımlayabileceğimiz panik ataklar, birçok insan için oldukça zorlayıcı ve korkutucu bir deneyim olabilir. Kalp çarpıntısı, nefes darlığı, terleme, titreme gibi fiziksel belirtilerin yanı sıra; ölme korkusu, kontrolünü kaybetme korkusu gibi yoğun duygusal belirtiler de panik atakla birlikte görülebilir. Bu yazıda, panik atak nedir, belirtileri nelerdir, panik atakla nasıl başa çıkılır gibi soruların cevaplarını bulabilirsiniz.
Panik atak nedir?
Panik atak, literatürdeki tanımı ile gerçek bir tehlike veya görünürde belirgin bir sebep olmamasına rağmen şiddetli fiziksel belirtilerle kendini gösteren yoğun bir korku atağıdır. Kriz anı kişi için oldukça korkutucu olabilir. Atak sırasında kişi, kalp krizi geçirdiğini, hatta öleceğini düşünebilir.
Panik atak krizi sırasında çarpıntı, nefes darlığı, terleme, göğüs ağrısı, baş dönmesi, üşüme veya ateş basması, uyuşma, bayılacakmış hissiyatı, kendinden ve çevreden soyutlanma hissi, çıldıracakmış gibi hissetme, kontrolü kaybetme hissi ve ölüm korkusu gibi durumlar olabilir. Panik ataklar ortalama 5 ila 30 dakika arasında sürebilir.
Panik atak neden olur?
Panik ataklar her yaştan insanı etkileyebilir ve farklı tetikleyicilerden kaynaklanabilir. Stres, travmatik olaylar, bazı ilaçlar veya kafein ve alkol gibi maddeler, atakların tetikleyicileri arasında yer alabilir. Bu ataklar tek seferlik bir olay olabileceği gibi, tekrarlayan ataklara da dönüşebilir. Belirgin panik atak sebepleri aşağıdaki gibidir.
- Travmatik bir olay atlatmış olmak (Hastalık, kayıp, taciz, şiddet, ayrılık vb.)
- Alkol veya madde bağımlılığı
- Sürekli olarak psikolojik baskı veya psikolojik şiddet görüyor olmak
- Mükemmeliyetçi kişilik yapısı
- Çocukluk travmaları
- Psikolojik problemlere sahip olma (Yeme bozukluğu, sosyal fobi, agarafobi vb.)
- Sıkıntılı bir dönemden geçiyor olmak
Kriz anında neler yapılabilir?
Öncelikle panik atak geçirdiğinizi düşündüğünüz ilk an, mümkünse yüksek sesle şunu kendinize hatırlatın; “Şu anda panik atak geçiriyorum; sağlığım gayet iyi ve birazdan sonlanacak.” Bu cümleyi sesli söylemek ve tekrar etmek sizi o anda hemen sakinleştirmese de beyninize fiziksel olarak iyi olduğunuz sinyalini gönderecektir. Ancak bu noktada tekrar hatırlatmak istiyorum ki, fiziksel olarak bir sağlık probleminiz olmadığından emin olduktan sonra bu telkinleri uygulamalısınız. Aksi halde çok ciddi sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kalabilirsiniz.
Burnunuzdan derin nefesler alıp, ağzınızdan yavaş yavaş vermeye, süreç boyunca, kriz geçene kadar devam edin. Kendinize temiz hava alabileceğiniz bir alan sağlayın. Sakinleşme süreciniz açısından bu son derece önemlidir.
Ardından çevrenizde gördüğünüz nesneleri sesli olarak saymaya başlayın; araba, sandalye, masa, televizyon, adam, kedi… Sakinleştiğinizden emin olana kadar nefes egzersizleriniz ile beraber etrafınızdakileri saymaya devam edin. Bu egzersiz, sizin şimdiki ana dönmenize yardımcı olur. Kendinizden ve çevreden soyutlanmanızdan, kontrolü kaybetme hissinizden yavaş yavaş kurtulabilmenizi sağlar.
Bunlara ek olarak, eğer düzenli panik ataklar geçiriyorsanız çantanızda limonlu bir şeker bulundurmak da işe yarayabilir. Beyinin algıladığı ekşi tat, odağının kaymasına yardımcı olacaktır.
Panik Atak Tedavisi
Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki, panik atak geçirdiğini düşünen kişilerin tıbbi muayenelerini yaptırmaları gerekmektedir. Fiziksel açıdan hiçbir sağlık probleminiz olmadığından emin olduktan sonra bir psikoloğa ve psikiyatriste başvurabilirsiniz. Terapi ile panik atak geçirmenize sebep olan nedenleri ve tetikleyicileri bulabilirsiniz, durumunuza göre psikiyatristiniz size ataklarınızın azalması için psikotrop ilaçlar kullanmanızı tavsiye edebilir.
Yukarıda önerilen pratikler, yalnızca kriz anınızı atlatmanıza yardımcı olabilir; ancak kalıcı bir çözüm değildir. Krizlerinizin tekrarlanmaması için bir etki sağlamaz. Panik atakları tamamen atlatabilmek için terapi alarak altında yatan nedenleri ve tetikleyicilerinizi bulmanız gerekir.
