Ayurveda’nın (ve cerrahinin) klasik metinlerinden biri olan ve geçmişi M.Ö. 600’lü yıllara dayanan Sushruta Samhita’nın “sağlık” tanımı şöyledir:
“Sama Dosha Sama Agnischa Sama Dhatu Mala Kriya
Prasanna Aatma Indriya Manaha Swastha Iti Abhidheeyate”
Sushruta sutra sthana, 15/41
“Üç doşası, sindirim ateşi, tüm vücut dokuları ve bileşenleri ile tüm boşaltım fonksiyonları dengede, duyuları, zihni ve ruhu doyumlu ve mutlu olan kişi sağlıklı kişidir.”
Bu tanımda ön plana çıkan üç sağlık unsuru, Ayurveda’nın bütünsel sağlığa olan yaklaşımını da ortaya koymaktadır:
İlgini çekebilir: Yoga ve Ayurveda’ya Göre Beslenme ve Zihin İlişkisi: Senin Baskın Zihin Halin Hangisi?
1. Fiziksel Sağlık:
Sama dosha
Doşalar (vata, pitta, kapha), insan vücudu ve zihninde bulunan biyolojik enerjilerdir. Tüm fiziksel ve zihinsel süreçleri yönetirler. Sağlıklı bir insanda bu üç enerji normal aralıklarında bulunmalı, normal özelliklerini göstermeli ve normal işlevlerini yerine getirmelidir.
Sama Agnischa
Agni veya “sindirim ateşi”nin sağlığı, Ayurveda’nın en temel ilkelerinden biridir. Genel olarak besinler, deneyimler, hafıza, zeka ve duyularımızın kullanımı gibi yaşamın tüm yönlerini anlama, işleme, yönetme, asimile etme yeteneğimize atıfta bulunur. Agni, atık ürünleri yakarken vücudun ihtiyaç duyduğu besinlerin ve temel unsurların emiliminden sorumludur. Agnimiz güçlüyse yiyecekleri verimli bir şekilde sindirebilir ve günlük deneyimlerimizi kolayca özümseyebiliriz. Agni zayıfsa besinleri iyi sindiremez ve besin artıkları hücrelerimizin derinliklerine yerleşen ve tıkanıklar yaratan toksinlere (ama) dönüşür.
İlgini çekebilir: Ayurveda Nedir? Antik Şifa Sanatı Ayurveda Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Sama Dhatu
Yedi dhatu (doku), vücudun sürekli olarak inşa edilen ve parçalanan doku yapılarıdır. Her biri 40 çeşit agni sayesinde besinlerden ve birbirinden üretilir. Besinlerden, plazmanın ve sonraki her bir dokunun üretimi 5 gün sürer, bu nedenle bugünkü beslenmeniz 35 gün sonraki sağlık durumumuzu etkiler
– Plazma (Rasa)
– Kan (Rakta)
– Kas (Mamsa)
– Yağ (Meda)
– Kemik (Asti)
– Kemik iliği ve sinir (Majja)
– Üreme sıvısı (Shukra)
Sama Mala Kriya
“Malas”, metabolik süreçler sırasında üretilen atık ürünlerdir. Üç ana mala; Purisa (dışkı), Mutra (idrar) ve Sweda‘dır (ter) ve dengeli olmalıdırlar.
Ayurveda’ya göre fizik bedende doşa, dhatu ve malaların dengesi iyi sağlık veya hastalıksız durumun göstergesidir.
İlgini çekebilir: Ayurvedik Yüz Analizi: Cildiniz Sağlığınız Hakkında Ne Söylüyor?
2. Zihinsel Sağlık:
Prasanna Indriya
Indriya’lar beş duyudur (görme, koku alma, tatma, duyma, dokunma). Her biri ilgili nesnelerini açık ve doğru bir şekilde tanımlayabilmelidir.
Prasanna Manah
Fizik bedenin yanında zihin de sakin, dengeli ve berrak olmalıdır. Duyuların her biri doğru şekilde kullanılmalıdır, ne çok az ne aşırı ne de uygunsuz bir şekilde. Örneğin çok televizyon izlemekten, çok okumaktan, çok yüksek sesten vb. şeylerden kaçınılmalıdır. Ayrıca duyu organlarımız ile algıladıklarımız da (bir söz, başımıza gelen bir olay vs.) doğru yorumlanmalıdır. Zihin geçmiş deneyimler, inançlar, öğrenilenler vb. nedeniyle yaşananlara kendi yorumlarını katar ve bu da bütünsel sağlığımızı olumsuz etkiler.
İlgini çekebilir: Ayurvedik Beden Tipinizi Biliyor Musunuz: Dosha Testi
3. Spiritüel Sağlık:
Prasanna Atma
Tam farkındalık halidir. Bhagavad Gita’nın son bölümünde verilen “brahma-bhutah prasannatma” cümlesindeki anlamı ile mutlakla bir olmanın getirdiği huzur ve neşe halidir. Nihayetinde insan olarak hepimizin amacı acıdan kurtulmak ve mutlu olmaktır.
Ayurveda’nın bu detaylı sağlık tanımını gözden geçirirken her bir kavramın üzerinde durarak kendiniz için bir değerlendirme yaparsanız siz de kendi sağlığınızla ilgili genel bir fikir edinebilirsiniz.
Mizacınıza uygun ve kendi evinizde rahatlıkla uygulayabileceğiniz ayurvedik önerilerle bütünsel sağlığınızı korumak için bir Ayurveda uzmanından destek alabilirsiniz.
