Duygusal zeka, dengeli bir yaşam arayışında çok önemli ve temel bir unsur olarak karşımıza çıkıyor. Gerek bireysel ve sosyal yaşamlarımızda gerekse iş dünyasında son yılların en çok konuşulan başlıklarından bir tanesi. Dünya Ekonomik Forumu’nun Geleceğin İşleri Raporunda duygusal zeka, 2020 yılında çalışanların başarılı olmak için ihtiyaç duydukları beceriler arasında en önemli 10 beceriden biri olarak kabul edilmiş durumda.
Duygusal zekayı şu şekilde tanımlamak mümkün; hissettiklerimiz ve duygularımız hakkında bir fikir sahibi olmamızı sağlayan yeteneğimizdir. Duygusal olarak zeki olanlar aynı zamanda başkalarının hislerini ve duygularını algılama konusunda da başarılıdırlar.
İlgini çekebilir: İnsanlarla İletişim Kurarken Hangisisin: Davranış Biçimlerine Göre 3 İnsan Tipi
“Duygusal zeka” terimi ilk olarak Michael Beldoch tarafından 1964’te ve B. Leuner’in çocuk psikolojisi ve çocuk psikiyatrisi pratiğinde “Duygusal zeka ve kurtuluş” başlıklı 1966 tarihli çalışmasında ortaya çıkmıştır. Terim 1985 yılında Wayne Payne’in doktora tezinde yeniden ortaya çıktı, Bir Duygu Çalışması: 1985’te Duygusal Zekanın Geliştirilmesi.
1990 yılında, iki Amerikalı üniversite profesörü, John Mayer ve Peter Salovey, insanların duyguları ve bu duygular çerçevesindeki yetenekleri arasındaki farkları bilimsel olarak ölçmenin yollarını geliştirmek için araştırmalar yapıyorlardı. Mayer ve Salovey kısa bir süre içinde, başkalarının duygularını belirleme ve duygusal durumları içeren sorunları çözme konusunda bazı insanların diğerlerinden daha iyi olduklarını keşfettiler. Bu kişiler ayrıca kendi duygularını tanımlama konusunda da daha iyi gibi görünüyorlardı. Salovey ve Mayer, “duygusal zeka” terimini 1990’da şöyle tanımlamışlardı: “Kişinin, kendisinin ve başkalarının hislerini ve duygularını izleyebilme, bu hissiyat ve duygular arasında ayrım yapabilme ve bu bilgiyi, düşünme ve eylemlerini yönlendirmek için kullanabilme becerisini içeren sosyal zeka biçimi.”
Duygusal zeka için şu şekilde tanımladıkları çerçeveyi oluşturdular:
- Kişinin kendinde ve başkalarında duyguları tanımlayabilmesi
- Duyguları düşünce süreçlerine entegre etmesi
- Karmaşık duyguları etkili bir şekilde işleyebilmesi
- Kişinin kendisinin ve başkalarının duygularını regüle edebilmesi
Sonrasında 1995 yılında yayınladığı “Duygusal Zeka” adlı kitabı ile Daniel Goleman, duygusal zeka fikrini ve kavramını milyonlarca insana tanıttı. Goleman, duygusal zekanın beş temel unsurundan faydalanarak Mayer ve Salovey’in çalışmalarını genişletti.
İlgini çekebilir: Duygusal Olarak Kapalı İnsanlarla İletişim Kurmanın 10 Adımı
Duygusal zekanın 5 temel unsuru:
1. Duygusal öz farkındalık; an be an hissettiğiniz her şeyin farkında olmak ve ayrıca bu durumun başkaları üzerindeki etkisini de anlamaya çalışmak.
2. Kendi kendini regüle etmek; duygularınızı kontrol etmeye veya yönlendirmeye çalışmak ve ani bir tepki ile hareket etmeden önce sonuçları tahmin etmeyi öğrenmek.
3. Bir durumun üstesinden gelmek ya da sabretmek için duygusal faktörlerden faydalanmak.
4. Empati; başkalarının duygularını anlamayı ve hissedebilmeyi öğrenmek.
5. Sosyal beceriler; ilişkilerin etkili bir şekilde nasıl yönetileceğini ve başkalarına nasıl ilham verileceğini öğrenmek.
Goleman’a göre, IQ yaşamdaki başarımızın sadece %20’sine katkıda bulunuyor. Buna göre kalan %80’nin ne olduğunu merak etmiyor musunuz? Goleman, başarının kalan %80’inin duygusal zekanın sonucu geldiğini söylüyor.
Duygusal zeka, bu faktörleri içermekte:
- Kendi kendini motive edebilme
- Sabır/sebat gösterebilme
- Ani dürtülerin kontrolü
- Empati, mizah ve umudun regüle edilmesi
Ve yine Goleman’a göre, duygusal zeka dışarıdan aranılacak bir şey değil, kişinin iç benliğinin ayrılmaz bir parçası.
İlgini çekebilir: Maskelerimizin Altındaki Değersizlik Duygusuyla Nasıl Başa Çıkabiliriz?
Duygusal zeka geliştirilebilir mi?
Duygusal zeka konusunda ne kadar araştırma yapar, okur, bilgi edinirseniz, çok daha fazlası olduğunu görüyorsunuz. Bildiğimiz bir şey var ki, o da duygusal zeka geliştirilmesi gereken çok değerli bir beceri ve eğer dikkate alınırsa yaşamda daha başarılı olmamıza ve gelişmemize büyük katkısı olacaktır.
Duygusal zeka becerisi geliştirilebilir bir beceridir. Eğer nereden başlayacağınızı düşünüyorsanız; belki de nasıl hissettiğimiz konusunda daha şeffaf, açık ve dürüst olmayı deneyebilir ve başkalarına da aynı şekilde ulaşmak için çaba gösterebiliriz.
Ayrıca mindfulness temelli çalışmalar, meditasyon çalışmaları da duygusal zeka becerisini geliştirmek için önerilen yollarda bazıları olarak karşımıza çıkmakta. Üzerinde çalışmak, enerjimizin bir kısmını bu alana yöneltmek için değer olduğunuz düşündüğüm büyüleyici bir fikir duygusal zeka, siz ne dersiniz?
Yardımcı kaynaklar:
- Salovey, P., & Mayer, J. (1990), Emotional Intelligence
- Goleman, D. (1995), Emotional Intelligence (Why It Can Matter More Than IQ)
- Goleman, D. EQ Summary https://blog.12min.com/emotional-intelligence-summary/
- Stefcu, N. Emotional Intelligence https://www.setthings.com/en/emotional-intelligence/
- Marr, B. The 10+ Most Important Job Skills Every Company Will Be Looking For In 2020,
- https://forbes.com
