California Üniversitesi’nde Nörobilim ve Psikoloji Profesörü olan Matthew Paul Walker, uzun yıllar uykuyla ilgili bilimsel araştırmalar yaptı. Sonunda uyku yoksunluğunun bunama da dahil olmak üzere birçok ölümcül hastalıkla bağlantısını veri ve deneylerle açıkladığı Niçin Uyuruz: Yeni Uyku ve Rüya Bilimi adlı kitabı yazdı.
Böyle hızlı ve odağımızı kolayca dağıldığı bir çağda uykunun hayatımızdaki yerini anlamak için son derece önemli bir kitap. Öyle ki, “Uyku saatinden kısmak, hayattan kısmak demek.” ile kitap her şeyi özetler nitelikte.
Kitap uzun süre Sunday Times En Çok Satanlar listesinde 1 numara oldu. Hatta 2019’da, “Uyku sizin süper gücünüz” başlıklı TED konuşmasıyla en çok dinlenen konuşmalar arasına girdi ve 15 milyondan fazla izlendi.
Uyku, hayat kalitemiz için sandığımızdan daha önemli.
Walker’a göre, eğer geç saatlere kadar uyumuyorsanız acilen düzeninizi değiştirmelisiniz; çünkü uykusuzluk, damarların tıkanması ve sertleşmesi ihtimalini arttırıyor. Felce, diyabete ve kalp rahatsızlıklarına bir adım daha yaklaştıyor. Uyku bozukluğu, alzheimer, depresyon, anksiyete ve intihara zemin hazırlıyor.
Mesela yaşanan trafik kazalarının çok büyük bir kısmının uykusuzluktan dolayı meydana gelen mikro uykuların (saniyelik uyumalar) sebep olduğunu biliyor muydunuz? Ya da rutin olarak 6-7 saatten az uyumanın bağışıklık sistemine zarar verip ve kanser riskini ikiye katladığını?
Yapılan bir araştırma, sabah erken saatte kalkıp geç saatlere kadar uyanık kalan birinin, 0,008 promil alkol almış biri kadar konsantrasyon kaybı yaşadığını ortaya koymuş. Kitap okuyucusunda önemli aydınlanmalara yol açıyor ve farkındalığımıza ışık tutuyor.
Walker sağlıklı uykunun önemini şu cümlelerle açıklıyor: “İnsan biyolojik bir canlıdır. Şu ana kadar yapılan araştırmalarda uyumayan herhangi bir biyolojik canlıya rastlanılmamıştır. Yine benzer şekilde vücudumuzun hiçbir parçası uykudan etkilenmiyor değildir. Günlük öğrenme kapasitenizden (aynı cümleyi anlamayıp tekrar tekrar okuduğunuz zamanları düşünün) hafızaya, yaratıcılık kabiliyetinizden enfeksiyon kapma direncinize, psikolojik olarak nasıl hissedeceğinizden kilo verirken yağ kütlesinden mi yoksa kas kütlesinden mi kaybedeceğinize kadar uyku hayatımızın her köşesini etkileyen bir etmendir.”
Kitap, uykunun çocuk gelişimi için de son derece önemli olduğunu şu örnekle açıklıyor: “Çocuğun beyin gelişimi için uyku çok çok önemlidir ancak; burnundaki geniz etinden dolayı çocuğun uykusu sürekli bölünür ve çocuk uykudan tam verim alamaz. Bu durum gün içinde çocuğu daha hırçın olmasını sağlar. Böylece bu hırçınlık ileriki zamanda çocuğun mizacını etkileyerek ömrü boyu psikiyatrik ilaçlar kullanmasını gerektirtebilir.”
Kitap içeriği
Kitap dört bölümden oluşuyor: İlk bölümde uykunun ne olduğu, ikinci bölümde neden uyumamız gerektiği, üçüncü bölümde neden ve nasıl rüya gördüğümüzü açıklarken dördüncü bölümde ise uyku hapları açıklanıyor. Kitabın son kısmında sağlıklı bir uyku için 12 ipucu adında bir liste de var.
Kitapta kaliteli uyku için yapılması gereken adımlar açık ve net olarak anlatılmış. Uyku evreleri, kaç saat uyunması gerektiği, buna bağlı olarak iş yerlerinin ve çalışanlarının nasıl düzenlemelere ihtiyaç duyduğu vb. pek çok konuya değinilmiş. İnsanların ve diğer bütün türlerin kaybedilmiş uykuyu hiçbir zaman telafi edememesi uykunun önemini anlatması açısından kitabın en dikkat çeken yeri diyebiliriz. “İş yerlerimizde, içinde yaşadığımız toplumda, evlerimizde ve ailelerimizde bazı şeyler değişmeli. Herkesi yatağına erken göndermeye yetecek kadar çok kanıt var. Artık bu kesinlikle bir tercih meselesi değil.”
Kitapla birlikte uykunun sıradan bir eylem olmadığını ve canlılar için aslında ne kadar önemli olduğunu fark ediyorsunuz: “Uyumak beynimizin öğrenme, ezberleme ve mantıklı karar verme dahil pek çok işlevini destekliyor, duygularımızı yeniden düzenliyor, bağışıklık sistemimizi güçlendiriyor, metabolizmamızın ince ayarını yapıyor ve iştahımızı dengeliyor.”
Neden okunmalı?
Ne yazık ki çoğumuz uykunun bize neler kazandırdığını, uykumuzdan kısmanın ise neler kaybettirdiğini bilmeden, hatta çoğu zaman önemsiz şeyler için uykumuzdan feragat ederek yaşıyoruz. Halbuki yaşam süresi, bütünsel sağlık, psikolojik sağlamlık için verimli uyumalıyız.
Modunuzu yükseltmek, daha verimli, enerjik, her şeyden öte sağlıklı bir yaşam sürmek istiyorsanız, kendinize bir iyilik yapıp uykuya daha yakından bakabilirsiniz. Bu kitap ile öğrendiklerinizden sonra uykuya bakış açınız önemli ölçüde değişecek.
Tüm bu konularda müthiş bir farkındalık yarattığı için mutlaka okuması gereken bir kitap olduğunu altını çiziyor, keyifli okumalar diliyoruz!
