WOOP Tekniğiyle Hedef Belirlemek ve Hedefe Ulaşmak

Avusturyalı psikiyatrist V.E. Frankl, İkinci Dünya Savaşı sırasında nazi toplama kamplarında işkence görmüş, burada yaşadıklarını ‘İnsanın Anlam Arayışı’ isimli kitabında derlemiş ve toplama kampında geçirdiği süre boyunca gelecekte bir hedef göremeyen bireylerin kendini çöküşe bıraktığını ve gelecek yerine geçmişe yönelik düşünceler arasında boğuştuğunu gözlemlemiş. Bir düşününce gerçekten de bize en çok keyif veren anların başında kendimizi bir hedefe yöneltip ona ulaşmak için çabaladığımız ve en nihayetinde hedefimize ulaştığımız anlar geliyor. Bu mekanizmanın altında ise insanların, kişisel olarak tanımlanmış, anlamlı hedefler doğrultusunda çaba gösteren ve hareket eden kasıtlı, rasyonel varlıklar olması yatıyor.

Bu durumda insan olan herkesin aslında hayatını hedef koymak ve hedefi başarmak zeminine oturttuğu söylenebilir. Her kişi kendi istek ve arzuları doğrultusunda kişisel hedefler belirleyip kendine özgü bir şekilde o amacına ulaşmak için çabalıyor. Erich Fromm’a göre de bireylerin yaşamlarını sürdürürken ve ilerisi için planlar yaparken göz önünde bulundurdukları kişisel güçlerinin en önemlisi ilgi ve amaç edinmedir. İnsanlar yaşamlarını sürdürürken bir hedefi gerçekleştirir daha sonra yaşamının geriye kalanında başka hedefler edinirler. Bitmeyen bir döngü… Temelde insanlar için her bir hedef, hayata bağlanma ve hayata tekrar motive olmaktır. Hedefler bireylerin elde etmeye çalıştığı son durumlardır.

Ancak hedef koymanın belirli püf noktaları vardır. Her istek için bir hedef diyebilir miyiz? Düşünün ki bir çocuk uçabilmeyi diliyor. Ne kadar çabalarsa çabalasın gerçekleşmeyeceği için bu isteği hedef olarak koymak yanlıştır.

Hedef koyarken nelere dikkat edebiliriz?

Hedef koyarken önceliğimiz o hedefin gerçekçi ve yapılabilir bir hedef olmasıdır. Örneğin, daha çok kitap okumak isteyen biri için bu makul ve yapılabilirdir. İkinci dikkat edilecek nokta hedefin spesifik olmasıdır. Hedefi belirken belirgin ve açık olması uygulanabilirlik açısından önemlidir. Daha çok kitap okumak isteyen kişi “Daha çok kitap okumak istiyorum.” yerine “Haftada 2 kitap okuyacağım.” gibi bir hedef belirlerse başarılı olma ihtimali çok daha yüksektir. Tüm bunların yanında koyulan hedefin kişi için anlamlı olması da hedefe ulaşmada gerekli davranışsal ve bilişsel motivasyonu sağlar.

İlgini çekebilir: Doğru Hedef Nasıl Belirlenir?

WOOP Tekniği ile Hedefe Ulaşmak

New York Üniversitesi ve Hamburg Üniversitesi’nde Psikoloji bölümünde profesör olan Gabriele Oettingen, insanların geleceği nasıl düşündükleri üzerine çalışıyor. Tüm bu çalışmalarından gelen deneyimle kişilerin doğru hedefler belirlemelerine yardımcı olmak amacıyla basit bir yöntem geliştirdi.

WOOP tekniği için kişilerin kendilerine uygun hedefler koymak ve yeni alışkanlıklar geliştirmeyi kolaylaştıran bir öz-düzenleme aracı diyebiliriz. WOOP bir kısaltma. İngilizce Wish (İstek/Dilek), Outcomes (Çıktılar/ Sonuçlar), Obstacles (Engeller), Plan kelimelerinin baş harflerinden oluşuyor. 4 aşamada uygulanan WOOP tekniği; kariyer başarısı, sağlık, diyet, akademik başarı, insan ilişkileri vb. birçok konuya uyarlanabilir ve verim alınabilir bir yöntem. WOOP’u hem küçük hem büyük istekleriniz için, hem kısa vadeli hem uzun vadeli istekleriniz için uygulayabilirsiniz. Başlangıçta düşünme aşaması zorlayabilir. Bu çok normal bir durum. Ne kadar sık uygularsanız o kadar hızlı alışır ve verim alırsınız. Hadi şimdi nasıl uygulayacağımıza geçelim.

İlgini çekebilir: Psikolojide Umut: Umudun Faydaları ve Geliştirmenin Yolları

WOOP tekniği nasıl uygulanır?

1. Aşama: Wish (İstek)

Öncellikle kendinize sessiz ve sakin bir ortam yaratın çünkü kesintisiz 5 dakikaya ihtiyacınız olacak. Kendinize uygun ortamı yarattıktan sonra kendinize şu soruları sorun ve cevaplar üzerine düşünün.

• “İsteğim ne?”
• “Bu istek benim için anlamlı mı?”
• “Bu isteğim gerçekçi mi?”
• “Bu isteğimin gerçekleşmesi benim çabalarımla mümkün mü?”
• “Bu isteğimi 3-5 kelime ile özetleyebilir miyim?”

Bu soruları cevaplandırdıktan sonra düşüncelerinizi 4-5 kelime ile ifade edilebilir hale getirin ve bir yere not alın.

Örnek: Arkadaşlık ilişkisi kurmakta zorlanan ve sosyal ortamlarda çok rahat olamayan Selin, dans etmekten çok zevk almakta ve dans etmeyi öğrenmek istemektedir. Ancak çekingen ve kolay ilişki kurmayan yapısı onu dans kursa yazılmaktan alıkoymaktadır. Selin, dansın kendisi için anlamını, dansa gitmenin onun için mümkün olup olmadığını ve dana gitmek için kendisinin elinden gelen yapabileceği bir şey olup olmadığını düşünür. Hedefin gerçekçi olduğunu, dans etmenin kendisini çok rahatlatıp büyük bir keyif verdiğini ve hedefi için kendisinin kursa gidebileceğini fark eder. İsteği ise spesifik olarak özetler ve deftere not alır.

“Önümüzdeki hafta dans kursuna gitmek istiyorum.”

2. Aşama: Outcomes (Sonuçlar)

İsteğinizi özetleyip not aldıktan sonra sıra 2. aşamaya geliyor. Bir sonraki aşamada kendinize sorular sorup cevap aramaya devam edin.

• “Bu isteğim gerçekleşirse sonucunda en iyi ne olacak?”
• “Bu isteğim gerçekleştiğinde ne hissedeceğim?”

Bu soruları cevaplayıp not aldıktan sonra gözlerinizi kapatıp kendinizi vererek isteğinizin gerçekleştiğini ve sonucunda nasıl hissettiğinizi görselleştirebilirsiniz.

Örnek: Selin, dans etmeyi öğrenmenin en iyi sonucunun rahat bir şekilde insanlarla iletişim kurarak dans gecelerine gitmek ve özgürce dans etmek olduğunu düşünür. Dans figürlerini öğrenince istediği şarkılarda istediği figürleri sergilediğini ve bunun kendisini çok özgür ve canlı hissettireceğini düşünür. Bu düşüncelerini not alır. Sonrasında gözlerini kapar ve kendisini bir dans gecesinde en sevdiği elbisesinin içinde tanımadığı o kadar insana rağmen rahatça dans ettiğini hayal eder.

3. Aşama: Obstacles (Engeller)

Görselleştirme çalışması sonrası aşağıdaki soruları kendinize sorup cevaplamaya devam edin.

• “Bu isteğimi gerçekleştirme sırasında bana ne engel olabilir?”
• “Bu isteğimi gerçekleştirmeme asıl engel olan şey ne?”
• “Engeller iç engeller mi yoksa dış dünyadan kaynaklı engeller mi?”

Soruları iyice düşünüp cevaplarınızı not alın.

Örnek: Selin, dans kursuna yazılma kararına çekingen yapısının engel olabileceğini düşünür. Zihninde “Çok fazla tanımadığım kişi ile tanışacağım. Ya kolay öğrenemezsem ve rezil olursam? Böyle bir şey olursa kursu yarıda bırakabilirim.” düşünceleri uçuşur. Bu düşüncelerinin iç engeller olduğunu fark eder.

4. Aşama: Plan

Son aşamada karşınıza çıkabileceğini düşündüğümüz engeller ile nasıl başa çıkabileceğinizi düşünün. Basit bir “Eğer ……… olursa, ……… yaparım.” planı yapın. Her bir engel için başa çıkma planı yapmanız o durumla karşılaştığınızda sizi yoldan dönmekten alıkoyar. Yola devam edebilmek için engellerle nasıl baş edebileceğinizi önceden öngörmek sizi hedefinize daha çok yaklaştırır.

Örnek: Selin, iç engellerini fark eder ve bir “Eğer ……… olursa, ……… yaparım.” planı hazırlar.

• “Eğer tanıştığım kişiler ile çok fazla iletişim kuramazsam, samimi hissettiğim birine nerede oturduğunu sorup iletişimi ben başlatırım.”
• “Eğer dans ederken figürleri öğrenmekte zorlanırsam, dans eğitmeninden o figürü evde çalışmam için videoya kaydetmesini isterim.”

Herhangi bir aşamada zorlanırsanız verdiğim örneği referans alarak kendi hedefinize uyarlayabilirsiniz.

Yardımcı kaynaklar:

• woopmylife.org
• Frankl, V.E. İnsanın Anlam Arayışı. Okuyan Us Yayınları.
• Mavisu, H.Bireysel Kariyer Planlamanın  Aşamalarından Biri Olarak Hedef Belirleme  Ve Kariyer Başarısı İlişkisi. (Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2010)