Teknolojinin hayatımızdaki yansıması her geçen gün daha da artmaktadır. Tüm bu gelişmelere bağlı olarak hayatımızın merkezine gelen bu durum, iş arama sürecimizde de kendini göstermektedir. İlan yayınlama, öz geçmiş tarama ve mülakat aşamalarından oluşan işe alım süreçleri de gelişen teknolojiden payını almıştır. Bu durum mülakatlara da yansımış ve işe alım testlerinin kullanılmasına olan ilgi giderek artmıştır. İnsan Kaynakları’nda dijitalleşme ile birlikte, aday seçimi için yapılan mülakat sürecinde de yeni modeller kullanılmaya başlanmıştır.

Doğru seçimler yapmak; istediğimiz işe sahip olmak, mevcut yaşantımızı devam ettirmek, hayallerimizi gerçekleştirmek ve olmak istediğimiz noktaya ulaşmamızda oldukça büyük bir önem taşımaktadır. Diğer yandan firmalar da uygun adaya ulaşma konusunda oldukça hassas davranmaktadır. Bu hassasiyet dolayısıyla da kişiyi tanımak, davranış modellerini anlamak ve işe uygunluğunu belirlemek için birtakım test ve envanterler uygulamaktadırlar.

İşe alım süreci boyunca karşılaştığınız bu envanterler/testler gözünüzü korkutmasın. Öncelikle bu uygulamalardaki esas amacın yalnızca ilgili pozisyon için en uygun adayı belirlemek olduğunu bilmenizde fayda var. Vereceğiniz cevaplarda doğru ya da yanlış  diye bir seçenek yok. Sizin yanıtınız var yalnızca. Bu da pozisyona uygunluğunuzu belirlemek amacıyla uygulanmaktadır. Bunu bilirseniz sorulara daha rahat ve güvenle yanıt verebilirsiniz.

İş seçiminde kişilik özelliklerinin önemi

Aday değerlendirme sürecinde adayın yaşı, eğitimi, deneyimi gibi ana kriterleri taşıyan adaylar arasından yapılacak olan diğer bir değerlendirme de iş-kişi uyumu olmaktadır. Bu noktada adayların kişilik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla uygulanan bu envanterlerin ve testlerin bilimsel araştırmalar ve ölçümler sayesinde oldukça güvenli kaynaklar olduğunu söyleyebiliriz.

Kişilik dediğimiz kavram doğuştan getirilen özellikler ile sonradan öğrenilen davranışların bütünüdür. Diğer bir deyişle kişilik, çevre ile etkileşim sonucu ortaya çıkan, kişiye özel davranış, düşünce ve hissetme modelidir. Başarıyı belirleyen kişilik özellikleri, her meslekte ve her işte farklılıklar göstermektedir. Her iş alanı/meslek grubu için öne çıkan kişilik özelliklerinin tanımları farklı olabilmektedir. Eğer satış temsilcisi pozisyonu ile ilgileniyorsanız sosyal yeteneklerinizin yüksek seviyede olması gerekir.

Ar-Ge departmanı çalışanıysanız sabırlı, dikkatli ve uyumlu bir çalışma düzenine sahip olmanız gerekmektedir. Dolayısıyla sahip olduğunuz kişilik özellikleri aldığınız eğitim ile birleşince iş–kişi uyumu kavramı da burada önem arz etmektedir.

Bundan yola çıkarsak; aslında sevdiğimiz, eğitimini aldığımız işi yapmamız için böyle analizlerin yapılmasının bizi daha değerli kıldığını bilmelisiniz.

Öyleyse gelin iş görüşmelerinde uygulanan testlerin neler olduğuna ve hangi amaçla kullanıldıklarına bir göz atalım!

16 PF Kişilik Envanteri

Kişiliğin 16 boyutunu ele alan ve 4 değişik faktörü de ilave ederek bireylerin davranışlarını yönlendiren 20 faktör açısından geleceğe yönelik öngörmeler de bulunan bir envanterdir. Her faktöre içe dönük ve dışa dönük olmak üzere çift yönlü bakılan ve toplamda 40 faktör ile kişilik yapısı incelenmektedir. Yazılı olarak hazırlanan testlerden oluşmaktadır ve 3 seçenekli cevapları vardır. Kişinin eğitim durumuna göre A, B, C ve D olmak üzere 4 farklı formları vardır.

Cornell Index

Bireyin davranışlarının nörotik ve psikosomatik belirtilerini ölçmek için kullanılan bir testtir. 101 sorudan oluşur ve 10 farklı kişilik özelliğini ele almaktadır. Ele alınan bu kişilik özellikleri şunlardır:

• İçinde bulunulan mekâna uyum sağlayamamak,
• Kaygı ve asabiyet,
• Depresif bozukluklar,
• Nevrotik endişe,
• Nörotik kaynaklı olan sindirim sistemi,
• Mide ve bağırsak bozuklukları,
• Psikosomatik belirtiler,
• Hipokondria,
• Korku tepkisi,
• Norosirkulatif psikosomatik belirtiler,
• Psikopatik bozukluklar,
• Hassas kişilik yapısı.

Edwards Kişisel Tercih Envanteri

Kişiye ait gereksinimlerin, kişi için ne ifade ettiğini belirlemede kullanılan, 225 maddeden oluşan bir envanterdir. Bahsedilen gereksinimler şunlardır:

• Dikkat çekme,
• Bağımsız olma,
• Empatik olma,
• Yakın olma,
• İlgi ve yardım alma/etme,
• Suçluluk hissetme,
• Şefkat gösterme,
• Başkalarını koruma,
• Yeni bir şeyler yapma,
• Sabırlı olma,
• Karşı cinsle ilişki kurma,
• Tepkisel davranma,
• Başarma,
• Uygun hareket etmeye yatkınlık,
• Düzenli olma.

EPQ Envanteri

101 sorudan oluşan, evet/hayır şıkları işaretlenerek uygulanan bir kişilik envanteridir. Bireylerin duygusal dengelerinin, nevrotizminin, dışa dönüklük ve içe dönüklük boyutlarını değerlendiren ve ayrıca uygulanan bir test ile psikotik boyutun da ölçüldüğü bir envanterdir.

KAI-Kirton Uyum Testi

33 maddeden oluşan ve kısa sürede tamamlanabilen bir testtir. Buradaki amaç bireyin eğitim ve tecrübeler yoluyla öğrenmiş olduğu çözüm biçimlerini mi, yoksa sonucu belirsiz çözüm biçimlerini mi kullanmaya daha eğilimli olduğunun belirlenmesidir. Daha çok yönetim kademesine gelecek olan kişiler için uygulanmaktadır.

Kaygı Envanteri

Kişideki kaygı düzeyini ölçmek için kullanılan bir envanterdir. Kişilerin sahip olduğu kaygı düzeyleri performanslarını etkilediğinden dolayı kaygı düzeyinin tespit edilmesinde kullanılmaktadır.

MMPI-Minesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri

566 sorudan oluşan, 550 kişilik boyutunun olduğu bir envanterdir. Yanıtlar; doğru, yanlış ve bilmiyorum şeklindedir. Psikopatolojik araştırmalarda ve mesleki rehabilitasyonda görev alacak kişilerin patolojik yapılarının belirlenmesinde daha çok tercih edilmektedir.