Fiziksel ve mental sağlık, birbirini tamamlayan ve bütüncül sağlığımızı temsil eden iki kavram. Sağlıklı bir birey olmak için hem fiziksel olarak iyi hissetmeye hem de mental olarak iyi hissetmeye ihtiyacımız var. Sağlıklı bir zihin, bizim için en değerli kazanımlardan biri. Bunun için beynimizi aktif tutmaya ve ona iyi bakmaya ihtiyacımız var. Öyleyse bize kusursuz bir işleyiş sunan beyni zinde tutmak ve onu güçlendirmek için neler yapabiliriz birlikte bakalım!
Beynimizin fiziksel ve mental sağlığımızda ne kadar etkili rol oynadığını bilseydik sanırım ona çok daha iyi bakardık. Hafıza, iletişim, problem çözme, karar verme, dil ve konuşma gibi yaşamımızı sürdürmemize yardımcı olan pek çok becerimiz sağlıklı beynimiz sayesinde kusursuz işliyor. Ancak ona iyi bakmadığımızda fiziksel ve mental sağlığımızda aksamalar yaşamalar kaçınılmaz bir hal alıyor. Özellikle Alzheimer hastalığını önleme amaçlı yapılan araştırmalar beyin sağlığımıza özen göstermenin oldukça faydalı olduğunu gösteriyor.
İşte güçlü bir beyin için sabah rutininize ekleyebileceğiniz aktivite önerileri!
1. İyi Uyku
Yapılan araştırmalar 7-8 saat aralığında kaliteli bir uykunun beynimizi güçlendiren en etkili aktivitelerden biri olduğunu göstermekte. Yani günümüzün nasıl geçeceğini bir önceki akşamımız belirliyor diyebiliriz. Uyku sadece bizim fiziksel olarak dinlememize yardımcı olmaz. Aynı zamanda biz dinlenirken zihnimizin kendini temizlemesine, yeni bilgileri özümsemesine ve gereksiz olarak biriken fazla bilgi ve deneyimleri ayrıştırıp ortadan kaldırmasına yardımcı olur.
Eğer uyku problemleri yaşıyorsanız uyku hijyeni ile ilgili araştırmalar yapıp size nelerin yardımcı olabileceğine bakabilirsiniz. Ancak ben yine de kısa bir ipucu vermeden diğer maddeye geçmek istemiyorum. Elektronik cihazlardan uzak bir uyku ortamı hazırlanmak, oda sıcaklığını ideal bir noktada tutmak, temiz nevresimlere özen göstermek, yatakta uyku dışında zaman geçirmemek, her gün düzenli saatlerde yatağa gitmek en çok önerilen uyku düzeni oluşturma önerileri. Tüm bu maddelere şans verip eğer verim alamıyorsanız biraz daha araştırma yapmanızı öneririm. Size iyi gelecek bir öneri bulacağınıza eminim.
2. Okuma
Sabahları kitap, gazete ya da bir şeyler okumak, zihninizi aktive etmenin en kolay yollarından biri! Araştırmalar, güne okuyarak ya da bulmaca çözmek gibi zihin çalıştırıcı aktiviteler yaparak başlayan bireylerin bu aktiviteleri yapmayan bireylere göre beyin fonksiyonlarının daha hızlı çalıştığını göstermekte. Öyleyse gününüze bir şeyler okuyarak başlamak, beyninizin daha geç yaşlanmasına yardımcı olabilir gibi duruyor.
İlgini çekebilir: Temmuz Ayının Ruhuna Uygun 5 Kitap Önerisi
3. Besleyici Kahvaltı
Uzun vadeli sağlıklı bir beyin için onu besleyecek içeriklere sahip besinlerle kahvaltı yapmanın da önem taşıdığını söyleyebiliriz. Yapılan çalışmalarda kalorisi yüksek ancak besleyiciliği düşük besinlerle kahvaltı etmenin Alzheimer için risk faktörü oluşturduğu bulundu. Bu nedenle besleyici bir kahvaltının beyin fonksiyonlarımızı güçlü tutmada önemli olduğunu göz önünde bulundurarak kahvaltılarımızda protein, sağlıklı yağlar ve probiyotikler içeren besinleri tercih edebiliriz. Özellikle düşük şekerli smoothieler, avokado, probiyotik içeren yoğurtlar ve sebzeler en çok önerilen besinlerden.
4. Meditasyon/Nefes Egzersizleri
Son on yıla damgasını vuran meditasyonlar ve nefes egzersizleri aslında yıllardır stresle baş etmede kullanılan en yaygın tekniklerden biri. Stresin kendisinden uzaklaşmak maalesef ki modern zamanlarda mümkün değil. Ancak stresin yıpratıcı etkisinden uzaklaşmak için bilimsel olarak da işe yararlılığı kanıtlanmış egzersizler ve teknikler deneyimlemek mümkün. Bu konuda ön yargıya sahip iseniz sadece bir kere şans verip denemenizi öneririm. Eğer şans vermek isterseniz ‘Stresle Başa Çıkmak için Etkili Bir Egzersiz: Otojenik Gevşeme’ isimli yazımdaki adımları takip edebilirsiniz. Aynı zamanda Spotify, Headspace, Youtube gibi uygulamalarda sayısız meditasyon ve nefes egzersizi uygulamasına ulaşabilirsiniz.
5. Kahve
Yapılan araştırmalar günlük kahve tüketimi 3 ila 5 fincan arasında olan kişilerin Alzheimer’a yakalanma ihtimallerinin ve hafıza sorunları yaşama ihtimallerinin %60 oranında azaldığını göstermekte. Elbette fazla kahve tüketiminde genel sağlığımız açısından sorunlar ortaya çıksa da ölçülü kafein tüketiminde (önerilen ortalama 300 mg kafeini geçmemek) beynimizi güçlendirici ve canlandırıcı etkiler aldığımız ortada. Eğer siz de sabah rutininize kahve içmeyi eklerseniz güne zinde ve uyanık bir zihinle devam edebilirsiniz.
İlgini çekebilir: Psikiyatristin Gözünden: Kahve Beyni Nasıl Korur? Hafızayı Destekler mi?
6. Hareket Etmek
Fiziksel aktivitelerin fiziksel sağlığımız için faydalı olduğunu hepimiz biliyoruz ancak beyin sağlığımızı korumak için ne kadar etkili olduğunu bilmiyor olabiliriz. Vücudunuzu harekete geçirmek, beyninizin de uzun yıllar güçlü fonksiyonlara sahip olmasında yardımcı olabilir. Yapılan araştırmalarda günlük 20 dakikalık hareket halinin bile (araştırmada aerobik egzersizler kullanılmış) beynin erken yaşlanmasında önleyici rol oynadığı görülmekte. Sabah rutininize size zevk veren bir fiziksel aktivite eklemek sizin de beyninizin erken yaşlanmasını önlemenize yardımcı olabilir.
7. Gün Işığı
Günün erken saatlerinde gün ışığına maruz kalmak, uyku hormonu olarak bilinen melatonin salınımını durdurarak biyolojik saatimizin düzeninde çalışmasına, vücudumuzun ve beynimizin uyanıp işine koyulmasına yardımcı olur. Uyanır uyanmaz pencereye koşup gün ışığına maruz kalmak, belki sabah okumanızı veya sabah kahve keyfinizi gün ışığı alabildiğiniz bir yerde yapmak beyninizi ve vücudunuzu canlandırmada etkili olabilir. Eğer buna ulaşabilecek bir imkana sahip değilseniz mümkün olduğunca sabah yürüyüşlerinde bu ihtiyacınızı karşılamak eğer buna da imkan yok ise evin en aydınlık bölümünde zaman geçirmek hiç fena fikir değil.
Sabah rutininize imkanlar ölçüsünde bu aktiviteleri eklemek, hem beyninizi güçlendirmeye hem de bütünsel sağlığınızı korumaya yardımcı olacaktır. Umarım içlerinden size iyi gelen maddeler olur.
Herkese sağlıklı günler dilerim.
Kaynakça: Brain Boosting Morning Routine/The Science of Prevention