Yaşadığımız bölgede olsun veya olmasın, yaşanan depremin şiddeti tüm ülkemizi derinden etkiledi. Deprem, toplumsal ve travmatik bir doğal afettir. Depremi doğrudan yaşamak, iletişim kanalları sayesinde tanıklık etmek, depremzedelere yardım etmek veya yakınlarınızın depremi yaşaması zihinsel veya fiziksel anlamda sizi etkileyebilir ve bu oldukça normal bir durumdur. Türk Psikologlar Derneği’nin belirttiği gibi, “anormal bir duruma verilen anormal tepkiler normaldir.” Peki bu durumda deprem gibi doğal afetlerin kendimizdeki ve çocuklarımızdaki travmatik etkilerini azaltmak için neler yapabiliriz?
Bir doğal afet gerçekleştikten sonra neler yaşayabiliriz?
Doğal afet sonrasında şok ve inkar halinde, kaygı, korku veya panik hissediyor olabilirsiniz. Tüm bunlar size gerçek değilmiş gibi geliyor olabilir. Bedensel ağrılar, uyku problemleri olabilir. Haberleri çok fazla takip ediyor veya etkilenmemek adına hiç takip etmiyor olabilirsiniz. Aşırı yeme veya iştahsızlık, yoğun halsizlik yaşıyor olabilirsiniz. Uyuduğunuz, yemek yediğiniz, evinizde olduğunuz veya iyi olmaya çalıştığınız için suçluluk hissediyor olabilirsiniz. Eğer siz de bu gibi durumlar deneyimliyorsanız lütfen unutmayın, tüm bu durumların ve duyguların hepsi son derece normal.
Travmatik etkileri azaltmak ve psikolojik sağlığımızı korumak için neler yapabiliriz?
- Enkazdan çıkanların görüntüleri paylaşılmamalıdır. Geçmişte bunu yaşayan kişiler veya kaygı bozukluğu yaşayan kişiler için tetikleyici olabilir. Ayrıca paylaşılan bilgiler internet ortamında kalıcı olduğu için paylaşılan kişiler için zarar verici olabilir.
- Zorlansanız da sağlık sorununuz varsa ilaçlarınızı kullanmanız, beslenme ve uyku ihtiyaçlarınızı karşılamaya çalışmanız gereklidir.
- Ailenizle, yakınlarınızla bir arada olmanız, duygularınızı güvendiğiniz insanlarla paylaşmanız önemlidir.
Depremden sonra çocuklardaki travmatik etkileri azaltmak için neler yapabiliriz?
- Hiçbir şey olmamış gibi yapmak yerine, çocuklara depremin ne olduğu yaşlarına uygun olarak anlatılmalı ve mümkün olduğu kadar deprem görüntülerinden uzak tutulmalıdır. Her yaştaki çocuk sözle ifade edilmese de sizin olumsuz duygularınızı hissedebilir.
- Çocuklara duygularını paylaşması için destek olabilirsiniz. Onun duygularını anladığınızı ve böyle hissetmesinin normal olduğunu söyleyebilirsiniz. Örneğin, birlikte resim çizerek duygularını ifade etmesine yardımcı olabilirsiniz.
- Çocukların size sarılmak, sizinle uyumak, yanınızdan ayrılmamak, oyun oynamak, hareket etmek gibi istekleri geri çevrilmemelidir. Çocukların güvende olduğunu bilmeye ihtiyacı var.
- Çocuklar için “Deprem konusunda konuşulanları duydun, kaygılandın ve üzüldün. Biz de üzüldük. Ama biz yetişkinler olarak çocukları korumak için hazırız. Şu an güvendeyiz.” gibi bir konuşma yapılmalı. Yaşına uygun olarak, “Şu an zorluk yaşayan insanları merak ettiğini biliyorum. Ben de merak ediyorum ve yetişkinler olarak onlar için neler yapabileceğimizi planlıyoruz. İstersen sen de yardım paketi hazırlamamıza yardımcı olabilirsin. Gönderebileceğimiz eşyalara birlikte bakalım mı?” temalı bir konuşma da eklenebilir.
Eğer birkaç hafta sonra bu konuyla ilgili duygularınız gündelik hayatınızı etkilemeye başlarsa, kendinize veya başka birine zarar verme düşünceleri oluşursa, şikayetleriniz azalmazsa bir ruh sağlığı çalışanından mutlaka destek almalısınız.
