Enneagram, bireyin kişilik özelliklerini, güçlü yönlerini ve gelişime açık alanlarını anlamasına yardımcı olan bir kişilik analiz sistemidir. Kökeni eski öğretilere dayanan bu model, modern psikoloji ile birleşerek kişisel gelişim ve farkındalık yolculuğunda güçlü bir araç haline gelmiştir. Peki, Enneagram nedir, neden önemlidir ve kişilik tipinizi keşfetmek için nasıl bir başlangıç yapabilirsiniz? Tüm bu soruları sizin için yanıtlıyoruz!
İnsan davranışlarını sınıflandırmak
Kendimizi yeterince tanıyor muyuz? Ya da karşımızdakini? İlişkimiz hakkında bilgi sahibi miyiz? Her davranış değişikliği, farkındalık olursa gerçekleşir. “Ben kimim, nasıl biriyim, beni diğerlerinden ayıran özelliklerim nelerdir?” sorularını insanlar çok eski zamanlardan beri sormuşlar ve cevabını bulmaya çalışmışlardır. Hala da insan davranışlarının nedenlerini bulmaya dair araştırmalar sosyal bilimler alanında devam etmektedir. Yapılan çalışmaların sonucunda da farklı düşünceler ortaya çıkmıştır.
Bireyleri tanımak ve özelliklerine göre sınıflandırmak/nitelendirmek adına yapılan bilimsel yöntemlerin temeli Hipokrat’a dayanmaktadır. O dönemde Hipokrat, bireylerde bedene özgü bir salgı salgılandığını ve bu salgı neticesinde kişiliğin belirlendiğini ifade etmiştir. MS II. yüzyılda Romalı filozof ve hekim Claudius Galen, insandaki mizaç özelliklerini 4 salgı ile açıklamıştır. Bunlar; kan, balgam, kara safra ve sarı safradır.
Neşeli ve hareketli mizaca sahip kişilerin kanının fazla olduğunu, sakin bazen de ilgisiz mizaçta olanlarda balgamın fazla salgılandığını, melankolik ve üzgün mizaçlı kişilerde kara safranın fazla oldugunu, sinirli ve telaşlı mizaçtakilerde ise sarı safra salgısının fazla olduğunu açıklamıştır.
19. yüzyılın ortalarında W. Sheldon kişilik yapılarını 3 beden yapısı üzerinden sınıflandırmıştır.
- Mezomorfik Yapı (Kaslı, keskin hatlı ve güçlü)
- Endomorfik Yapı (Şişman, yumuşak ve yuvarlak)
- Ektomorfik Yapı (Zayıf, uzun ve hassas)
Görüldüğü üzere insan davranışının oluşmasında fiziksel ve çevresel faktörlerin etkisi hep araştırma konusu olmuştur.
Enneagram nedir?
Enneagram, kişilikleri dokuz ana tipe ayıran bir modeldir. Her bir tip, temel bir motivasyon, korku ve hayata bakış açısını temsil eder. Bu dokuz tip, birbiriyle ilişkili dinamik bir yapı sunar. Enneagram öğretisi, tüm dünyadaki en popüler ve en etkili kişilik yöntemidir. Doğuştan getirdiğimiz mizaçları açıklamakla birlikte, insanların önüne çıkan engelleri nasıl rahatlıkla aşabilecekleri, özel yeteneklerinin ve güçlerinin farkına varmalarını sağlayan kişisel gelişim ve dönüşüm için çok güçlü bir yöntemdir.
Enneagram, dokuz ayrı kişilik tipi ve bu tipler arasındaki karşılıklı ilişkileri açıklamakta ve dünyada gittikçe popülerleşmektedir. Kökeni çok eskilere dayanan bir öğretidir. Kişinin kendini tanıma sürecinde bilinen en eski ve en etkili metodlarındandır. Kişinin kendini tanıması, değiştirmesi ve geliştirmesi gereken yönlerini görmesi amacıyla geliştirilen bir kişilik analiz yöntemidir. Örneğin, hepimizin bildiği Lost dizisinin senaryosu Enneagram modelinden faydalanarak yazılmıştır. Yüzüklerin Efendisi serisinde de Enneagram’daki 9 kişilik modelleri kullanılmıştır.
Bu sistem, gerek kendimizi gerek karşımızdakini tanımada ve ilişkilerimizi yönlendirmede kullanılabilir. Karşınızdaki şahsın hangi kişilik modeline ait olduğunu bilirseniz onun hangi durumda hangi davranışı gösterebileceğini ve onu nasıl etkileyebileceğinizi de enneagram sayesinde öğrenebilir ve o kişiyi istediğiniz doğrultuda yönlendirebilirsiniz.
Enneagram tipleri
- Mükemmeliyetçi (Reformist): Düzeni ve doğruluğu ön planda tutar.
- Yardımsever (Giver): Başkalarına destek olmak için çabalar.
- Başarı Odaklı (Achiever): Hedeflere ulaşmayı ve başarıyı önemser.
- Bireyselci (Individualist): Duygusal derinlik ve özgünlük arar.
- Araştırmacı (Investigator): Bilgiye ve analize odaklanır.
- Sadık (Loyalist): Güvenilirlik ve bağlılık değerlidir.
- Macera Arayan (Enthusiast): Eğlence ve yenilik peşindedir.
- Meydan Okuyan (Challenger): Güç ve kontrol arzusuyla hareket eder.
- Barışçı (Peacemaker): Huzur ve dengeyi korumayı ister.
8, 9 ve 1 numaralı kişilik tipleri Fiziksel Merkezli insanlardır. Olaylar karşısında fiziksel yani eyleme geçerek karar verirler. Onlar için önemli olan harekete geçmektir. Lider ruhlu insanlar Hareket Merkezli bu kişilik tipinden çıkar. Kırmızı kişilik Tipi olarak renklendirilen bu 3 kişilik tipinin en genel özellikleri: özgürlük, adalet, mertlik, cesaret, girişimciliktir.
2, 3 ve 4 numaralı kişilik tipleri Duygu Merkezli insanlardır. Kararlarını alırken duyguları ağır basmaktadır. Yardımsever, fedakar, duygusal liderlerdir. İçten gelen motivasyonları vardır. Sanatı severler, sezgileri kuvvetlidir.
5, 6 ve 7 numaralı kişilik tipleri ise Zihinsel Merkezli insanlardır. Kararlarını mantık çerçevesinde ve tüm yönleri ile düşünerek alırlar. Objektif, araştırmacı, şüpheci, temkinli ve tedbirlidirler. Ayaklı kütüphanedirler adeta.
Peki bu 9 temel kişilik tipinin hepsi tek bir kişide bulunabilir mi? Bu 9 özellik her insanda bulunmakla birlikte, her insanda biri daha ağır basmaktadır ve kişiler kararlarını bu ağırlık noktasına istinaden verirler. Tüm özellikleri üzerinde barındıran insan, ideal insan modeli olarak karşımıza çıkar ve Enneagram öğretisine göre “üst insan” olarak tanımlanır.
Enneagram testi nasıl yapılır? Neden önemlidir?
Enneagram kişilik tipinizi belirlemek için online testlerden faydalanabilirsiniz. Ancak daha derinlemesine bir analiz için bir uzmanla çalışmak veya Enneagram kitaplarına başvurmak faydalı olabilir. Test yaparken dürüst olmak ve her soruya içgüdüsel yanıtlar vermek, doğru sonuçlar almanızı sağlar.
Enneagram, hem bireysel gelişim hem de profesyonel yaşamda etkili bir araçtır. İş yerinde ekip üyelerinin farklı kişilik tiplerini anlamak, daha verimli bir çalışma ortamı yaratabilir. Ayrıca, özel hayatınızda daha derin bağlar kurmanıza ve kendinizle barışık bir yaşam sürmenize yardımcı olur.
Ayrıca bu sistem yalnızca kişilik tipinizi belirlemekle kalmaz; aynı zamanda iç dünyanızı daha iyi anlamanıza yardımcı olur. Bu sistem sayesinde stres kaynaklarınızı keşfedebilir, bu durumlarla nasıl başa çıkacağınızı öğrenebilirsiniz. İnsanlarla olan ilişkilerinizde daha anlayışlı ve empatik bir yaklaşım geliştirebilirsiniz. Güçlü yönlerinizi ön plana çıkararak hayatınıza yön verebilirsiniz.
Kendinizi daha yakından tanımaya hazırsanız, bir Enneagram testi yaparak başlayın. Belki de bu yolculuk, kendinizi ve çevrenizdekileri daha iyi anlamanın anahtarı olacaktır.