Hepimizin olayları algıladığı kendimize özgü bir bakış açısı vardır. Geçmiş yaşantılarımız, erken çocukluk anılarımız ve özellike de kalıtsal faktörler bu bakış açımızın şekillenmesinde rol oynarlar. Tüm bu etkileşimle kimimiz daha karamsar bakış açısına sahip olurken kimimiz daha iyimser ya da realistik bakış açısına sahip olabilir. Peki karamsarlık ve iyimserlik kavramları nelerdir? Öncelikle bu iki kavrama daha yakından bakalım.
Karamsarlık ve İyimserlik Kavramları
Karamsar insanlar, olumsuz olayları genellikle değişmez, genellenebilir, içselleştirerek yorumlar. Örneğin, “Hiçbir işim rast gitmez.”, “Hiçbir zaman mutlu olamayacağım.”, “Bu sorunu asla çözemem.” gibi düşünceler olumsuz bir olayın genellenmesini, sorunun içselleştirilmesini ve sabitliğini vurgular. Yaşadıkları olumlu olayları ise şans faktörüne yordayıp kendisiyle bir alakası olmadığını bunun bir istisna olduğunu düşünürler.
İlgini çekebilir: Yalnızlık Duygusu ile Nasıl Başa Çıkabiliriz?
İyimser insanlar ise karamsar insanların tam tersi olarak; olumlu olayları geneller, olumlu olayı içselleştirir ve kendilerince bu olayı hak ettiklerini düşünürler. Örneğin “Ben buna değerim.”, “Bu başarıyı hak ettim.”, “Sabrım sayesinde istediğim işi aldım.” gibi. Olumsuz olayları ise geçici, sadece yaşanan duruma özgü, dışsal nedenlerle ortaya çıkan olaylar olarak görürler.
Tiger (1979), iyimserliği şu şekilde ifade eder: İçinde kötü şeylerin olmadığı aksine iyi şeylerin olduğu muhteşem bir geleceği beklemek. Bizler ise günlük hayatımızda iyimserliği genelde bardağa dolu tarafından bakmak, doğru olanı fark etmek, gelecek konusunda umutlu olmak olarak yorumlarız. Bunların hepsi doğru.
İlgini çekebilir: Toksik Pozitiflik: Fazla İyimser Olabilir misiniz?
İyimserliği Artırmak İçin Etkisi Kanıtlanmış Uygulamalar
Her ne kadar bu bakış açısının oluşumunda doğrudan rol almasak da değişiminde rol alarak kendimizi olayları daha iyi yönden ya da en azından olayları olduğu gibi nötr bir açıdan değerlendirebilecek bir bakış açısı kazanmamız mümkün. Bilişsel Terapi başta olmak üzere pek çok terapi yaklaşımı, ‘olayları değiştiremezsek bakış açısını değiştiririz’ mantığıyla nice psikolojik probleme çözüm getirmekte. Son yıllarda üzerine çokça araştırma yapılan Pozitif Psikoterapi alanı da iyimser bakış açımızı geliştirebileceğimiz farklı uygulamaları keşfetmekte.
Bu yazımda sizinle bilimsel açıdan etkisi kanıtlanmış, iki farklı iyimserliği arttırma uygulamasını paylaşmak istedim. Hazırsanız başlayalım!
“Mümkün Olan En İyi Hal” Günlüğü
Öncelikle sessiz, sakin bir yere oturun. Bundan 5 yıl sonra hayatınızın nasıl olmasını istediğinizi detaylarıyla düşünün. Olmasını istediğiniz hayata ulaşmak için elinizden gelen her şeyi doğru yaptığınızı, şansın sizin yanınızda olduğunu ve planladığınız her şeyin kusursuz gerçekleştiğini hayal edin. Bu kısım, karamsar olup da geleceği olumsuz gören, felaketleştiren kişiler için zor olabilir. Lütfen bırakmayın ve elinizden geldiğince iyimser bir gelecek hayal edin. Beklentilerinizin karşılandığı geleceğinizi tasarlayın.
Detayları ile 5 yıl sonranızı hayal ettikten sonra bu hayallerinizi en ince ayrıntısına kadar yazın. Nerede yaşıyorsunuz? Kimlesiniz? Ne iş yapıyorsunuz? Günleriniz nasıl geçiyor? Sevdikleriniz nerede? Bu zamana kadar neleri başarmışsınız? Aklınıza gelen tüm detayları yazın. Yazmak; hayallerinizi, düşüncelerinizi organize etmenize yardımcı olur. O nedenle mutlaka bu adımı da uygulayın. Dönem dönem iyimserliğinizi arttırmak istediğinizde uygulamayı tekrarlayabilir ya da bir önceki yazdığınız mektubu okuyabilirsiniz.
Karamsar Düşünceleri Belirlemek
Zihnimiz öylesi bir deniz derya ki bize rahatsızlık veren karamsar düşünceleri fark etmekte, böylelikle onları sorgulamakta çok zorlanabiliyoruz. Ancak sorunu tespit etmeden nasıl doğru çözümü bulabiliriz ki? Öyleyse düşüncelerinizi fark etmek için aşağıdaki uygulamayı yapmaya ne dersiniz?
Bir hafta boyunca, karamsar düşüncelerinizi her fark ettiğinizde bu düşüncelerinizi not alın. Aynı zamanda kumbaraya bozuk para atabilir, sonrasında kötümser düşünceyi inceleyip iyimser bakış açısıyla nasıl yeniden bakılabileceği üzerinde çalışabilirsiniz. Haftanın sonunda kendinize bir zaman yaratarak kağıdı kalemi elinize alın ve aşağıdaki soruları her bir düşünceniz için kendinize sorarak cevapları bulmaya çalışın. Bulabildiğiniz cevapları not alın.
- Bu durum başka ne anlama gelebilir?
- Bu olayın herhangi bir olumlu sonucu var mı?
- Bu düşüncelerim objektif bir değerlendirmenin ürünü mü?
- Olayı tamamen nötr değerlendirirsem başka bir bakış açısı da mümkün mü?
- Bu olaydan nasıl bir ders alabilirim?
- Bu olay benim gelişmeme faydalı olabilir mi?
Umarım bu iki uygulama iyimser bakış açınızı keşfetmenize yardımcı olur.
İyilik dolu günler dilerim.
