Hiç gençliğinize dönüp bir şeyler söylemeyi hayal ettiniz mi? Ya da şu ana kadar yaşadığınız hayatı nasıl değerlendirirdiniz? Son dönemde TikTok’ta dikkat çeken bir akım var; bugünlerde “genç halimle kahve içmeye gittim“, “genç halimle buluştum” konulu videolara sıkça rastlıyor olabilirsiniz. Yazar Jennae Cecelia’nın bir şiirinden ilham alan bu trend, kişilerin gençlik halleriyle kahve içiyormuş gibi sohbet etmelerini konu alıyor. Bu trend aslında öyküsel terapi (narrative terapi) olarak bilinen güçlü bir terapi tekniğiyle örtüşüyor. Öyküsel terapi, kendinizi yazılı veya sözlü olarak ifade etme yoluyla düşüncelerinizi yeniden şekillendirmenize yardımcı olabilir!
Öyküsel (narrative) terapi nedir?
Öyküsel terapi, yaşadığınız deneyimleri yazıya dökerek veya anlatılar oluşturarak zihinsel kalıplarınızı keşfetmenize yardımcı olur. Terapist Jordan Madison’a göre, “Kendi kendimize anlattığımız hikayeler, kendini gerçekleştiren kehanetlere dönüşebilir.” Öyküsel terapi, olaylara dışarıdan bir gözle bakmayı teşvik eder, böylece sorunları içselleştirmekten veya sadece olumsuz taraflarına odaklanmaktan kaçınabilirsiniz.
Eğer kendi hayat hikayenizi anlarsanız, bundan sonraki bölümü nasıl yazacağınıza da daha bilinçli karar verebilirsiniz.
Kendi hikayenizi yazmanın gücü
Araştırmalar, öyküsel terapinin faydalarını destekliyor. The Journal of Positive Psychology’de yayımlanan bir çalışmaya göre, hikaye anlatma becerisi yüksek olan bireyler, yaşamlarında daha fazla anlam ve amaç hissine sahip oluyor.
Uzun yıllar anı kitapları yayımlayan yazar Christine Pride, kişisel hikayelerin yazıya dökülmesinin hem yazar hem de okuyucu için iyileştirici bir etkisi olduğunu söylüyor. Pride’a göre, sabah sayfaları yazmak, hiç göndermeyeceğiniz mektuplar yazmak veya geçmişinizi yazıyla ifade etmek, deneyimlerinizi anlamlandırmanıza yardımcı olabilir.
Terapist Madison, “Öyküyü yeniden çerçevelemek ve tekrar eden kalıpları fark etmek, zihinsel sağlığını güçlendirmek için çok önemli araçlardır,” diyor. Öyküsel terapide önce içinizi dökerek yazmak, ardından tekrar dönüp yazılarınızdaki tekrar eden temaları görmek faydalı olabilir. Sonrasında ise kendinizi dışarıdan bir göz gibi okuyarak hikayenizdeki işlevsiz düşünce kalıplarınızı fark edebilirsiniz.
Öyküsel (narrative) terapi tekniğini nasıl uygularsınız?
Viral olan TikTok akımındaki videolarda, geçmişteki ve şimdiki “siz” bir kahve buluşmasına çıkıyor ve sırayla hissettiklerini paylaşıyorlar. Geçmişteki siz, belki o dönemde hissetmediği destek ve sevgiyi alırken, şimdiki siz ise ne kadar büyüdüğünü, direnç gösterdiğinizi ve öğrendiğinizi fark ediyorsunuz.
Öyküsel terapiyi kendinize uygulayarak, hayat hikayenizi yeniden şekillendirebilir ve kendinizle ilgili güçlendirici bir anlatı oluşturabilirsiniz. Bu terapi yöntemi ilginizi çektiyse, işe öncelikle kendinize doğru soruları sorarak başlayabilirsiniz. Yazarken veya geçmişinizi değerlendirirken şu sorular üzerine düşünebilirsiniz:
- Bu durumu kendime nasıl anlatıyorum?
- Bu hikaye düşüncelerimi, duygularımı ve davranışlarımı nasıl etkiliyor?
- Bu hikayedeki karakterler kimler ve onların rolleri ne?
- Bu hikayeyi ilk ne zaman oluşturdum ve hangi olaylar bunu tetikledi?
- Bu hikayenin geçerli olmadığı zamanlar oldu mu?
- Kendime daha güçlendirici bir hikaye anlatabilir miyim?
- Şu anki hikayemi yeniden yazsam, nasıl olurdu?
Yazarken kendinizi sansürlemeyin. İçten ve dürüst olmak, öyküsel terapinin en önemli parçalarından biridir. Pride, anı yazarlarının genellikle hikayelerinin en duygusal ve gerçek kısımlarını sansürlediğini fark ediyor. Bunun sebebi, çevrelerindeki insanların nasıl tepki vereceğinden endişe duymaları. Yargılanma korkusu ile kendinizi sansürlerseniz, gerçeğe tam olarak ulaşamazsınız. Yazılarınızı kimsenin okumayacağını düşünerek yazmaya çalışın.
Son olarak, hemen çözüm beklememeniz gerektiğini unutmayın. Hayat hikayenizi yazmak zaman alır ve bu tamamen normaldir. Bazen olaylara objektif bakabilmek için araya mesafe koymak gerekir.
Öyküsel terapi sayesinde geçmişinizdeki olaylara yeni bir gözle bakabilir, kendi hikayenizin yazanı siz olabilirsiniz. Siz de genç halinize bir kahve ısmarlayın ve birbirinizin hayatını gözden geçirin. Belki birbirinize vereceğiniz önemli tavsiyeler vardır? Çünkü en büyük gücünüz, kendi hikayenizi nasıl anlatacağınıza karar verebilmekte saklı!
