Bütünsel anlamda sağlıklı bir yaşamın hepimiz için önemi tartışılamaz. Esenliğimiz ise yaşamda doyum hissimizi ve yaşam memnuniyetimizi arttırır. Yaşamda refah ve iyilik halini korumak, esenlik içinde olmak ve doyumlu bir yaşam sürdürmek için sağlığa bütünsel yaklaşım gösterilmesi önemlidir. Peki siz yaşamınızdaki her alanın sağlıklı olup olmadığını hiç düşündünüz mü? Bütünsel sağlık ve esenlik kavramlarına daha yakından bakalım.
Bütünsel sağlık yaklaşımı nedir?
Bütünsel sağlık yaklaşımı; sadece hastalıkların belirtilerini dikkate almanın ötesinde yaşam tarzımızla, çevremizle ve psikolojik durumumuzla sağlığın bütünsel anlamda değerlendirildiği bir yaklaşım tarzı. Bütünsel sağlık; fiziksel sağlığımızla birlikte ruhsal, duygusal, zihinsel ve sosyal anlamda iyi oluş halimizi de kapsayan bütüncül bir perspektif. Günlük yaşam aktivitelerimizi rahatlıkla sürdürmek, esenliğimizi ve yaşam kalitemizi korumak için bütünsel sağlığımızla ilgili sorumluluk üstlenmeliyiz. Böylece daha zinde bir yaşamla, iş ve sosyal yaşamımızda verimliliğimizi koruruz. Hastalıklara karşı daha dirençli oluruz. Beraberinde yaşamımızda iyilik halimizi korur ve genel mutluluk düzeyimizi arttırırız.
Bütünsel sağlık, sadece görünen belirtileri değil, sağlığı tehdit eden temel sebepleri ele alır. Örneğin, stres kaynaklı bir sindirim problemi yaşayan bir kişiye yalnızca fiziksel tedavi uygulamak yerine, stresin kaynağına inmek, duygusal dengeyi sağlamak ve zihinsel dayanıklılığı artırmak da tedaviye dahil edilir. Bu, daha kalıcı ve köklü çözümler sağlar.
Her birimizin sağlığını etkileyen beş temel alan var. Bunları ayrı ayrı anlamak, kendimize dair daha derin bir farkındalık kazanmak demektir. Genel yaşam kalitemizi etkileyen sağlığın bütünsel yaklaşımla tüm alanları şu şekildedir:
- Fiziksel Sağlık: Bedensel işlevlerimizle birlikte fiziksel yapımızın iyi olmasıyla beraber kendimizi enerjik, canlı ve iyi hissetmemizdir.
- Duygusal Sağlık: Tüm duygularımızı tanıyabilme, anlayabilme, sağlıklı olarak ifade edebilme ve yönetebilmemizdir.
- Zihinsel Sağlık: Farklı durumlara adaptasyon sağlayabilme, stresle başa çıkabilme, duygusal dengeyi koruyabilme ve düşünce süreçlerimizin sağlıklı işleyebilmesidir.
- Sosyal Sağlık: Sağlıklı sosyal bağlantılar kurma, destekleyici sosyal çevreye sahip olma, toplumla etkileşimde bulunma ve bunların sürdürülebilirliğini sağlamadır.
- Manevi Sağlık: Kendimizle barışık olma, başkalarıyla derin bağlar kurma, yaşamın anlamanı yakalama, içsel huzuru yakalama, mutluluk ve tatmin içinde olmadır.
Bu boyutların her biri, daha dirençli, mutlu ve sağlıklı bir yaşam inşa etmemizde bize destek olur. Kendinizde bu boyutlardan hangisine daha çok yatırım yapmanız gerektiğini düşündünüz mü?
Yaşamın her alanında esenlik
Sağlıkla ilgili yaygın olarak karşımıza çıkan bir kavramdır esenlik. İngilizce olarak wellness ya da well-being şeklinde kullanılır. Esenlik kavramını Dr. Halbert L. Dunn “Zihinsel ve fiziksel iyi olma hali” olarak tanımlamış. Türk Dil Kurumu sözlüğünde geçen esenlik tanımı ise “Esen olma durumu, selamet, hastalık karşıtı” şeklindedir. Literatürlerde ise genel olarak iyi olma hali, zindelik, fiziksel uygunluk şeklinde karşımıza çıkar. Esenlikle ilgili yapılmış bir başka tanım ise “Birey tarafından edinilen tecrübelerin kalitesini arttırmaya odaklanmış bir yaşam şekli, var olma durumu” şeklindedir.
Esenlik yaşamımızın anlamlı ve beklentilerimizin gerçekleşmiş olmasıyla birlikte, yaşam memnuniyetimizin yüksek olmasıdır. Yaşamımızda bir amaca sahip olmakla birlikte yaşamın anlamını yakalamış olmamızdır. Yaşamda güçlü ve derin bağlar kurduğumuz sosyal ilişkilere sahip olmamızdır. Ayrıca potansiyelimizi gerçekleştirebileceğimiz fiziksel, psikolojik ve sosyal olanaklara sahip olabilmemizdir.
Yaratıcılığımızı, yaşam enerjimizi ve verimliliğimizi olumlu yönde etkileyen esenliğimiz, bütünsel sağlığımızı da etkiler. Yaşamda esenliğimiz duygusal tutum ve davranışlarımızı yakından etkiler. Beraberinde yaşamımızın tüm alanlarında elde ettiğimiz doyum hissimizi, genel refahımızı ve iyilik halimizi de etkiler.
Yaşamımızın tüm alanlarında olduğu gibi iş yaşamımızda da en yüksek düzeyde performans gösterebilmemizde, yine sağlığa bütünsel yaklaşım göstermek önem taşır. McKinsey Sağlık Enstitüsü tarafından 30 ayrı ülkede 30.000’den fazla çalışanı kapsayan 2023 yılı anket sonuçlarına bakıldığında; iş yaşamında olumlu deneyimler yaşayan ve iş performansı yüksek olan çalışanlarda bütünsel sağlığın önemini ortaya koyar.
Esenliğimizin başlıca göstergeleri
Esenliğimiz kişisel gelişim potansiyellerimizi sürekli olarak gerçekleştirmemizle birlikte; fiziksel, manevi, psikolojik, sosyal, kültürel ve çevresel tüm kaynaklarımızı da en iyi şekilde kullanabildiğimizi gösterir. Literatürde geçen farklı kuram ve modellere baktığımızda esenlik; fiziksel, zihinsel, duygusal, ruhsal, sosyal, psikolojik, entelektüel, tinsel, spiritüel ve mesleki olarak farklı alanlarda göstergelerle değerlendirilebilir.
Elbette her insanın esenliğine bakış açısı farklı olabilir. Bütünsel sağlık durumu, yaşam anlayışı, yaşam doyumu, mesleki tatmini, sosyal ilişkileri, duygusal durumu, düşünsel süreçleri veya finansal durumu gibi unsurlar kişinin esenliğini etkiler. Bu da gösterir ki esenlik kavramı kişiden kişiye farklılık gösterebilen öznel bir durumdur.
Esenlik düzeyinizi test edin
Esenliğinizi değerlendirebilmeniz için kendinize aşağıda bazı soruları yönelterek bir iç görü çalışması yapabilirsiniz.
- Yaşamınızı gönlünüzce kontrol edebiliyor musunuz?
- Yaşam amacınızı keşfettiğinizi düşünüyor musunuz?
- Kurduğunuz sosyal ilişkileriniz ruhunuzu, kalbinizi ve zihninizi besliyor mu?
- Kendinizi bütünsel anlamda sağlıklı hissediyor musunuz?
- Finansal durumunuzu temel ihtiyaçlarınızı karşılamak için yeterli buluyor musunuz?
- Yaşamınızın anlamlı olduğunu hissediyor musunuz?
- Mesleki anlamda tatmin duygusunu hissediyor musunuz?
- Kendinizi hayatta ne kadar mutlu hissediyorsunuz?
- Yaşamınızın genelinde ne düzeyde doyum hissediyorsunuz?
- Bu hayatta ruhsal anlamda nelerden besleniyorsunuz?
- Kendi içsel dünyanızda ne kadar huzurlusunuz?
- Yaşamınızda kendinizi gerçekleştirdiğinizi ve yaratıcılığınızı ortaya koyabildiğinizi düşünüyor muşununuz?
Bu sorulara verdiğiniz yanıtlar, yaşamınızdaki hangi alanlarda destek almanız veya hangi alanlara odaklanmanız gerektiğini gösterebilir. Yaşamımızda esenliğimizi korumak ve bütünsel yaklaşımla sağlıklı bir yaşam sürdürmek amacıyla sağlıkla ilgili algımızı gözden geçirmeliyiz. Beraberinde sağlığımızı koruma ve iyileştirme amaçlı sağlığımıza bütünsel bir yaklaşım göstererek, kararlılıkla sorumluluk üstlenmeliyiz.
Sağlıkla ve esenlikle olsun yaşam yolculuğunuz.
