Duygusal manipülasyon, ilişkilerde sıklıkla karşılaşılan ancak genellikle fark edilmesi zor olan bir dinamik olarak karşımıza çıkar. Bu manipülasyon türü, bir tarafın diğerini kontrol etmek, güç kazanmak veya isteklerini yerine getirmek amacıyla duygusal olarak oyunlar oynamasını içerir. İlişkilerde bu tür davranışlar, sağlıklı iletişim ve karşılıklı saygıyı zedelerken, maalesef sıklıkla fark edilmeden devam edebilir. Peki duygusal manipülasyon nedir? Duygusal manipülasyona maruz kaldığımızı nasıl anlarız ve manipülasyondan korunmak için neler yapabiliriz? Gelin, birlikte göz atalım.
Duygusal manipülasyon nedir?
Duygusal manipülasyon çoğunlukla, kendi otoritesini oluşturma yönündeki kısmen bilinçli bir hedefe yönelik olarak kişiler arasında uygulanan, ufak tefek entrikaları ve çeşitli zihinsel tuzakları kapsar. Bunlar, maruz kalan için nahoş durumlardır. Ancak kanıtlanması pek mümkün görünmeyen durumlar olduğu için zaman zaman yok sayılır. Maruz kalan, kendi hatası olduğunu ya da bu davranışları hak ettiğini düşünür. Böylelikle bu durumun verdiği zarar geç fark edilir -bazen hiç fark edilmez- ve alınacak önlemde de gecikme yaşanabilir.
Tartışmalar belirli sınırlar içinde kaldığında her ilişki için faydalıdır. Duyguları ifade etme ve karşısındakinin de duygularını duymayı sağlar. İki kişinin tam anlamıyla her konuda aynı düşünceye sahip olması mümkün değildir. Tartışmalar sayesinde problemler ortaya konur ve çözümler üretilir. Tartışmanın bahsedilen bu türü, yapıcı tartışmadır. Manipülasyonun devreye girdiği tartışma biçimi için ise yıkıcı tartışma diyebiliriz.
Yıkıcı tartışmada amaç, problemi görmek ve ona çözüm üretmek değildir. Amaç; karşısındakine kendi otoritesini kabul ettirmek ve işleri istediği gibi yönetmeye çalışmaktır. Yerici sözler ve genellemeler kullanılan yöntemlerdendir. Manipülatör, iletişim konusunda eksik olsa da karşı tarafı iletişimsizlikle suçlar, suçu üstüne yıkar. “Bu kadar tartışma yeter, sıkıldım” gibi sözlerle ortamı terk eder. Böylece tartışmayı istemeyen ve sonlandırmaya çalışan kendisi; üstüne gelen ise partneri olur. Partnere bu konuda cevap hakkı tanımadan ortamı terk eder ya da kendini iletişime kapatarak tartışmayı sonlandırır.
Bunun sonucunda manipülasyona maruz kalan kişi yaşanan durumu tam anlamıyla anlamlandıramasa da bir suçluluk hissine kapılır ve hatalı düşünme biçimlerine sahip olduğuna inanır. Bu otorite bir defa oluşturulduktan sonra bireyler manipülasyona karşı koyma becerilerini yitirebilirler. Çünkü manipülasyona maruz kalan kişiler sürekli suçlu çıkarıldığından ve kötü hissettirildiğinden öz saygılarını yitirmeye başlarlar. Manipülasyon sonucunda kişiler kendi davranışlarına ve hislerine karşı güvensiz ve şüpheci hale gelebilirler.
Duygusal manipülasyona maruz kaldığımı nasıl anlarım?
Aşağıdaki durumlardan birini veya birkaçını sıklıkla yaşıyorsanız ilişkinizde manipülasyona uğruyor olma ihtimaliniz mevcuttur.
- Kişisel çıkarlarınızı geri plana atıyorsanız
- Tepkiye maruz kalmamak için boyun eğici davranışlarınız mevcutsa
- Hata yapmaktan korkuyor ve her tartışmanın suçlusu olarak kendinizi görüyorsanız
- Normalde emin olduğunuz duygu ve düşüncelerinizde bile şüphe duyar hale geldiyseniz
- Ruh sağlığınızdan endişe duyarak kendinize dair şüphe duymaya başladıysanız
Duygusal manipülasyondan nasıl korunabilirim?
Birçok şeyde olduğu gibi, duygusal manipülasyondan korunmak için farkındalık ilk adımdır. İçsel huzursuzluğun, sürekli tedirgin hissetme halinin sebeplerini sorgulamak ve farkındalığa ulaşmak, hangi konu hakkında çalışılması gerektiğini gösterir.
Farkındalığın ardından manipülasyona uğradığınız alanlarda sınırlar koymak önemli bir adım olacaktır. Her ne kadar arada duygusal bir bağ olsa da her bireyin kendine özel bir alanı olması ve kişisel değerlerine saygı gösterilmesi gerektiğini unutmayın. Bu alanlarda sınır koymak, zaman zaman partnere dur demek ilişkiyi baltalamayacaktır. Aksine, ne isteyip ne istemediğinizi açıkça ifade ettiğiniz bir ortamda ilişki daha sağlıklı bir şekilde ilerleyecektir. Bir diğer ihtimal olarak da manipülatör olan partner bu sınırlarınıza da saygı duymayabilir. Böyle bir durumda ise size zarar veren ilişkiyi sonlandırabilme cesaretini göstermek gerekecektir.
İlişkilerde duygusal manipülasyon, ilişki dinamiklerini olumsuz etkileyen önemli bir konudur. Ancak farkındalık ve doğru iletişim stratejileriyle, bu tür manipülasyonların üstesinden gelmek mümkündür. Sağlıklı sınırlar koymak, kendi duygularını anlamak ve gerektiğinde destek almak, bu konuda adımlar atmanın başlangıcıdır. Unutmayalım ki sağlıklı ilişkiler, karşılıklı saygı, güven ve dürüstlük üzerine kuruludur. Duygusal manipülasyonun farkında olarak, daha sağlıklı ve mutlu ilişkiler geliştirebiliriz. Eğer tek başınıza bu durumla mücadele edemeyeceğinizi düşünüyorsanız bir uzmandan profesyonel destek almaktan kaçınmamalısınız.
