Günümüzün hızlı tempolu yaşamı, zihnimizin sürekli olarak bir otomatik pilota geçmesine neden olabilir. Birçok insan günlük aktivitelerinde farkındalık eksikliği yaşar ve bu durum, stres, kaygı ve tatminsizlik gibi olumsuz duygulara yol açar. Zihinsel kontrolü ele almak, hem kişisel gelişim hem de genel yaşam kalitesi açısından büyük önem taşır. Bu yazıda, zihninizin kontrolünü ele alarak hayatınızı daha bilinçli ve dengeli bir şekilde sürdürmeniz için üç etkili adımı keşfedeceksiniz. Bu basit ama güçlü stratejiler, zihninizdeki dağınıklığı azaltarak, anı yaşamanıza ve günlük yaşamınızı daha tatmin edici hale getirmenize yardımcı olacak. Zihninizin kontrolünü yeniden sağlamak için bu adımları uygulayarak daha huzurlu ve dengeli bir yaşam yolunda ilk adımınızı atabilirsiniz!
Günlük aktivitelerimizde farkındalık eksiği
Gün içinde yaptığınız aktiviteleri düşünün. Uyanınca belki bir bardak su içtiniz, yüzünüzü yıkayıp dişlerinizi fırçaladınız. Belki yüzünüze krem sürdünüz. Daha sonra çay için su koydunuz ve yiyecek bir şeyler hazırladınız. Sonrasında giyinip gideceğiniz yere gitmek için yola çıktınız. Bütün gün sadece birkaç kişiyle konuştunuz. Yemek yediniz, kahve içtiniz, işinizi yaptınız ve eve döndünüz. Duşa girdiniz. Akşam bir dizi açıp televizyon karşısında vaktinizi geçirdiniz.
Tüm bu aktivitelerin kaç tanesini tüm farkındalığınızı vererek yaptınız? Kaçını ilk kez yapıyormuş gibi tüm dikkatinizi vererek gerçekleştirdiniz? Dişlerinizi fırçalarken fırçanızı hareket ettirdiğiniz yönü fark ettiniz mi? Diş macununun tadı dikkatinizi çekti mi? Yola çıktığınızda gideceğiniz yere giderken nerelerden geçtiğinizi fark ettiniz mi? Hava nasıldı? Gökyüzünde bulut var mıydı? Akşam yemeğini hazırlamak için malzemeyi doğrarken dikkatiniz yaptığınız işte miydi yoksa gün içerisinde aklınıza takılmış bir düşüncede mi? Duş alırken hangi sırayla duş aldığınızı, suyun teninizde yarattığı hissiyatı fark ettiniz mi?
Gün içinde yaptığımız pek çok aktiviteyi bilinçsiz bir şekilde, otomatik bir pilota talimat vermiş gibi düşünmeden, fark etmeden yaparız. Pratikte zihnimizin bu hali bizim çok işimize yarar. Düşünsenize bir sürücü arabaya her bindiğinde ilk kez biniyormuş gibi hareket etse, araba kullanırken kaygılansa, yanındaki kişiyle konuşamasa, sürücü için araba kullanmak işkence haline gelirdi ve sürekli kazalar yaşanırdı. Ancak pek çok sürücü alışkanlık kazandıktan sonra arabayı nasıl çalıştırdığını bile fark etmeden çok rahatça tıpkı bir otomatik pilot gibi arabayı kullanıyor. Ve zihnimizin bu özelliği çok güzel!
Zihnimizin fabrika ayarı: Otomatik pilot!
Ancak işlerin ters gittiği bir nokta var. Dikkatimizi yaptığımız işe vermeyip onu otomatik bir halde yaptığımızda, dikkatimiz genelde geçmiş ya da gelecekle ilgili düşüncelerimize kayar. Hatta bu düşüncelerimiz daldan dala atlayarak kendimizi bambaşka bir konu hakkında endişelenirken bulmamıza sebep olur. Örneğin, yemek yaparken yarın ne giyeceğimizi düşünürken, oradan aklımıza yeni bir mont almamız gerektiği gelir. Daha sonrasında montu ancak kredi kartımızın borcunu yatırınca alabileceğimizi hatırlarız; kredi kartı borcunu ise arkadaşımıza verdiğimiz borcun geri ödenmesiyle kapatabileceğimizi fark ederiz. Arkadaşımız ise hala borcunu yatırmamıştır ve bu durum bizi endişelendirir. Kendimizi öfkeli, sabırsız ve kaygılı hissederiz. Buna benzer anlar yaşadığınız oluyor mu?
Bir işi yaparken kendinizi zihninizden dün gece tartıştığınız arkadaşınıza cevap verirken bulduğunuz oldu mu? Bir arkadaşınız konuşurken yarın için planlama yaptığınız ve aslında onu dinlemediğinizi fark ettiğiniz? Mutfağa bıçak almak için gidip bardak alarak döndüğünüzü fark ettiğiniz oldu mu? Buna benzer örnekleri deneyimlediğiniz mutlaka olmuştur.
Bu durum tamamen normal, çünkü zihnimizin fabrika ayarı bu şekilde. Zihin zaten düşünmek için var. Ancak otomatik pilota kendimizi çok kaptırdığımızda ve kontrolü tamamen ona bıraktığımızda çok fazla strese gireriz. Şikayetçi olduğumuz çoğu olumsuz düşünce, kontrolü bıraktığımızda zihnimizde belirir. Hayatımız fark etmeden elimizden kayar gider. Zihnimiz ya hep geçmişte ya da hep gelecektedir. Hayatın güzel yanlarının ve anın tadını çıkaramayız. Hayatın iyi yönlerini kaçırmamız ise bizi daha mutsuz, tatminsiz ve huzursuz kılar. İşte bu noktada kontrolü biraz ele almamız ve farkındalığımızı yaşanan an’a çevirmemiz gerekir. Bu beceri, zihninize yavaşlaması için fırsat verir.
Zihinsel dikkatinizi nasıl geri kazanırsınız?
1. Fark et
Zihnimiz otomatik pilottayken biz neler olup bittiğini bilmeyiz. Ne yaptığımızı bilsek de aslında olan bitenden kopuk haldeyizdir. Bu nedenle ilk adım, otomatik pilotun devreye girdiğini fark etmemiz. Zihnimizin başka bir yerde olduğunu fark ettiğimiz an, otomatik pilotta olduğumuzu anlarız. Bu noktayı fark etmek öğrenilebilir bir beceridir ve kontrolü tekrar sizin elinize verir. O anı fark ederek zihninizi yaşanan an’a geri döndürür, dikkatinizi neye yönlendirmek istediğinizi yine kendiniz seçersiniz. Örneğin yürüyüş yaparken zihninizin düşüncelerle boğuştuğunu ve bu süre içinde etrafınızda olan bitenleri fark etmediğinizi görmek ilk uyanma anıdır.
2. Şimdiki ana dön
Otomatik pilotta olduğunuzu fark ettiğinizde kontrolü tekrar ele alırsınız. Bu kontrolü tekrar bırakmak işinize yaramayacaktır. Bu nedenle yaşadığınız an’da her ne yapıyorsanız dikkatinizi sadece o eyleme odaklamak, size hissettirdiklerini fark etmek ve yaşanan o an’dan keyif almak; kontrolü elinize almanıza ve yaptığınız işi bilinçli bir şekilde yapmanıza yarar. Yürüyüş örneğinden devam edecek olursam, yürürken otomatik pilotta olduğunuzu fark ettikten sonra dikkatinizi yürüdüğünüz yoldan geçen kişilere, yürürken ayaklarınızın nasıl hareket ettiğine, havanın nasıl olduğuna odaklamak sizi yaşanan an’a döndürmede yardımcı olacaktır.
3. Pekiştir
Otomatik pilottan çıkıp yapılan eylemi farkındalık ile yapmanız harika bir adım, ancak hayatınızı daha iyi hale getirmek için sadece bu yeterli olmayabilir. Bu nedenle, günlük rutinlerinizi fark edip onları bilinçli halde yapmaya çalışmak, dikkatinizi sadece o eyleme odaklamak ve bunu defalarca kez yapmak, zihninize böyle bir seçeneğin de olduğunu öğretir. Örneğin her gün yaptığınız bir eylemi (diş fırçalama, kahve içme, çöpleri çıkarma, mutfağı toplama, yatak odasına gitme vb.) seçip bir hafta boyunca bu aktiviteyi tam anlamıyla farkındalığınızı odaklayarak ve dikkatinizi tamamen o eyleme vererek yapmanız, zihninizin an’a dönme alışkanlığını pekiştirmenize yardımcı olacaktır. Bu aşamada meditasyon yapmak da dikkatinizi toplamada çok faydalı olabilir.
Aşağıdaki egzersiz sizin için son derece faydalı olabilir.
- Hafta boyunca yaptığınız rutin bir aktiviteyi seçin ve bir kağıda yazın.
- Seçtiğiniz aktiviteyi yaparken hızınızı yavaşlatıp dikkatinizi her bir aşamasına odaklayın.
- Seçtiğiniz aktiviteyi yaparken hissettiklerinizi, fark ettiklerinizi, zorlanıp zorlanmadığınızı her gün kısaca not alın.
