Hiç düşündün mü neden bu kadar kaygılı veya bu kadar duygusalsın? Ya da birisi sana daha önce her şeyin kafada bittiğini söyledi mi? Evet haklısın, kulağa klişe gibi geliyor ancak aslında bir nevi haklılar; gerçekten de her şey beyninin içinde bitiyor. Davranış ile ilgili beyin taraması yapan dünyanın en büyük veri tabanına göre, artık biliyoruz ki nasıl düşündüğün ve diğer insanlarla nasıl etkileşime geçtiğin beyninin hangi şekilde işlediğiyle, yani beyin tipi ile bağlantılı.
Bütün beyinler aynı şekilde işlemiyor!
Kan dolaşımını ve faaliyetini ölçen, beynin sağlıklı faaliyet gösteren, çok fazla faaliyet gösteren veya yeterince faaliyet göstermeyen kısımlarını incelemeye olanak sağlayan bir beyin görüntüleme aracı olan SPECT ile Amen kliniğindeki 150.000’den fazla beyin üzerine yapılan çalışmalardan şunu anlıyoruz ki bütün beyinler aynı şekilde çalışmıyor.
Amen Klinik direktörü Psikiyatrist Daniel G. Amen ve ekibi, beyin görüntüleme çalışmalarına depresyon, DEHB, bipolar bozukluk ve anksiyete gibi zihinsel sağlık koşullarına tanı koymaya ve iyileştirmeye yardımcı olabilecek şemaları arayarak başlamışlar. Ancak araştırmalar ilerledikçe ve daha fazla tarama sonucu elde edildikçe farketmişler ki belirli beyin şemaları, belirli kişilik tiplerine karşılık geliyor.
Amen, bu araştırmalarına dayanarak; kim olduğumuzu, nasıl davrandığımızı ve diğer insanlarla nasıl ilişki kurduğumuzu etkileyen beş temel beyin tipi tespit etmiş. Bu tespit aynı zamanda depresyon, anksiyete veya herhangi bir zihinsel problemden muzdarip insanlara, tek tip tedavi planı uygulamanın neden işe yaramayacağını da gösteriyor. Bu yüzden, ihtiyaçlarınız için doğru diyeti, en iyi takviyeyi ve en etkili egzersizi bulmak hangi beyin tipine sahip olduğunuza bağlı.
Amen, bu beyin tiplerini Change Your Brain, Change Your Grades adlı yeni kitabında detaylı olarak inceliyor. Biz de yazımızın devamında bu beyin tiplerine kısaca genel bir bakış sunuyoruz.
Tip 1: Dengeli Beyin Tipi
Dengeli beyinler, beynin çoğu bölgesinde eşit ve simetrik bir kan akışına sahiptirler.
Kişilik tipi: Dengeli beyin, en sık rastlanan beyin tipidir. Eğer bu beyin tipine sahipseniz daha esnek, duygusal olarak istikrarlı ve iyi odaklanabilen bir yapıya sahip olmanız muhtemel. Siz her zaman işleri zamanında halleden, dakik, sözünü her daim tutan ve hayatın iniş çıkışlarıyla başarılı bir şekilde baş edebilen insanlardansınız. Genel olarak risk almayı fazla sevmez, bunun yerine kurallara bağlı kalmayı tercih edersiniz.
Kariyer: Bu beyin tipine sahip bireyler, herhangi bir sektörde iyi bir çalışan, yönetici ya da proje koordinatörü olmaya eğilim gösterirler.
Öğrenme tarzı: İyi odaklanabilen ve organize olabilen yapınız sayesinde, genellikle okulda veya işte başarılı olursunuz.
İlişkiler: İlişkileriniz dramadan uzak, uyumlu olmaya meyillidir.
Potansiyel problemler: Eğer uzun saatlerinizi sosyal medyada veya televizyon karşısında abur cubur yiyerek geçirir ve çok fazla alkol tüketirseniz, zihinsel sağlık sorunlarına kendinizi yatkın hale getirebilirsiniz.
Dengeli beyin tipine sahip kişiler, sağlıklı bir beslenme biçimi, düzenli egzersiz ve Omega-3, D vitamini gibi takviyeler ile yaşam tarzlarını desteklemelidirler.
Tip 2: Spontane Beyin Tipi
Spontane beyinlerde, prefrontal korteks dediğimiz beynin ön kısmında genel anlamda daha az aktivite görülür.
Kişilik tipi: Bu beyin tipine sahipseniz, çok çeşitli ilgi alanlarınız olduğunu ve yeni şeyler denemeyi sevdiğinizi söyleyebiliriz. Bir şeyleri detaylıca planlamaktan ziyade anlık kararları tercih edersiniz. Olaylara alışılmışın dışından bakar ve kuralların size göre olmadığı düşünürsünüz. Genellikle randevularınıza geç kalırsınız. Aynı zamanda bir şeyleri organize etme konusunda pek de başarılı olduğunuzu söyleyemeyiz. Risk almak doğanızda var; ancak bu durum bazen sizi zora sokabilir.
Kariyer: Bu beyin tipi; girişimciler, eğlence sektörü çalışanları, politikacılar ve emlakçılar arasında yaygındır.
Öğrenme tarzı: Bu beyin tipine sahip insanların dikkatleri kolayca dağılabilir ve organize olmakta güçlük çekebilirler, bu yüzden çok zeki olsanız dahi potansiyelinizi ortaya koymakta zorlanabilirsiniz.
İlişkiler: Hayatınızdaki heyecan arayışı, ilişkilerinizde drama yaratmanıza neden olabilir.
Potansiyel problemler: Aşırı alkol tüketimi, uyuşturucu madde kullanımı veya evlilik dışı ilişki tarzı riskli davranışlarda bulunabilirsiniz. Aynı zamanda bu tip beyne sahip kişiler, DEHB, depresyon veya bağımlılık gibi ruhsal sorunlara yatkındır.
Spontane beyinler için yüksek protein içeren bir beslenme düzeni uygulamak; yeşil çay, rhodiola, ginseng gibi takviyeler almak ve kardiyo egzersizleri yapmak, prefrontal korteksteki aktiviteleri arttırmak için uygun bir yaşam tarzı olacaktır.
Tip 3: Israrcı Beyin Tipi
Genellikle bu beyin tipine sahip insanların, beynin ön kısmında bulunan singulat korteks denilen bölgede yoğun aktivite görülür.
Kişilik tipi: Bu kişiler yarım kalmış işlerden hoşlanmazlar. Eğer ısrarcı bir beyinseniz iradeli bir yapınız vardır ve hayır kelimesini cevap olarak kabul etmezsiniz. Sizin için bir şey; ya hep ya hiçtir. Önünüzde rutinleşmiş bir program varsa işleri kolayca halledersiniz. Ancak ani bir plan değişikliğinde, bu değişime ayak uydurmakta bocalayabilirsiniz. Aynı zamanda geçmiş yaralarınızı arkanızda bırakmakta sorun yaşayan, kaygılı ve tartışmacı bir yapınız olabilir.
Kariyer: Israrcı beyin; proje yöneticileri, üst düzey yöneticiler ve yazılım mühendisleri arasında oldukça sık görülür.
Öğrenme tarzı: En başarılı performansı size seçenekler sunulduğunda gösterirsiniz. Bu yüzden bir materyali öğrenirken size öğrenme yöntemlerinde özgürlük sunan dersleri almayı tercih edebilirsiniz.
İlişkiler: İlişkilerde inatçı bir karakter sergileyebilirsiniz. Aynı zamanda partnerinizle şu ana kadar yaşadığınız her tartışmayı, en ince detayına kadar hatırlamak gibi bir eğiliminiz var.
Potansiyel problemler: Beynin singulat korteks kısmı aşırı faaliyet gösterdiği takdirde olumsuz düşüncelere saplanabilir, anksiyete, depresyon ve obsesif kompulsif bozukluk gibi ruhsal sorunlarla karşılaşabilirsiniz.
Singulat korteks kısmındaki aşırı hareketliliği yatıştırmak için tatlı patates, humus, somon, hindi, yumurta, kuru yemiş gibi besinler tüketebilir, bununla birlikte 5-HTP ve safran gibi takviyeler ve yağ yakıcı idmanlar ile beyindeki serotonin miktarını yükseltebilirsiniz.
Tip 4: Hassas Beyin Tipi
Hassas beyin; genellikle beynin limbik sisteminde, yani beynin duygusal merkezinde yoğun hareketlilik gösteren beyin tipidir.
Kişilik tipi: Hassas beyne sahip olmanız arkadaşlarınıza, ailenize ve sevdiğiniz insanlara karşı yüksek empati duygusu besleyebiliyor olduğunuzu gösterir. Film, müzik ve sanatın diğer bütün formları sizi derinden etkiler. Şiddet içeren filmler, nefret dolu sosyal medya söylemleri ve iç karartıcı televizyon haberleri size kaldırabileceğinizden çok daha ağır gelebilir. Bu yüzden bu tür olumsuzluklardan kaçınmaya çalışırsınız. Bu beyin tipine sahip çoğu insan yoğun duygularıyla sık sık mücadele içindedir ve bunalmış hisseder. Aynı zamanda pek çok otomatik olumsuz düşüncelere sahip olmaya da yatkındırlar.
Kariyer: Hassas beyin tipi; terapistler, sağlık ve sosyal hizmetler sektörü çalışanları ve aynı zamanda yaratıcılık gerektiren alanlarda çalışan kişiler arasında sık görülür.
Öğrenme tarzı: Gürültülü yerler sizin için stresli ve bunaltıcı olabileceği için çalışırken daha sessiz bir yer tercih etmelisiniz. Bununla beraber size destek sağlayacak bir danışmandan, rehberden veya öğretmenden yardım alabilirsiniz.
İlişkiler: Duygusal farkındalığınız yüksek olduğundan partnerinizin ilgiye mi yoksa biraz mesafeye mi ihtiyacı olduğunu anlamak sizin için çok kolay. Dışsal uyarıcılara karşı olan hassasiyetinizden dolayı bazen kendinizi deşarj etmek için yalnız vakit geçirebileceğiniz bir alana ihtiyaç duyuyorsunuz. Ancak bu bazen partnerinizin bu durumu kişisel algılamasına neden olabilir.
Potansiyel problemler: Çok hassas olmanız sizi depresyon, bağımlılık ve bipolar bozukluk gibi ruhsal sorunlara karşı savunmasız bırakabilir.
Beyninizin duygusal merkezini avokado, badem ve somon gibi sağlıklı yağ içeren besinler ile sakinleştirebilir; omega-3, S-Adenozil Metiyonin ve D vitamini ağırlıklı beslenebilirsiniz. Takım sporları veya dans gibi fiziksel aktivitelere katılmak da kendinizi iyi hissetmenize yardımcı olacaktır.
Tip 5: Tedbirli Beyin Tipi
Bazal ganglion, insular korteks ya da amigdala gibi beynin kaygı merkezinde yer alan yoğun hareketlilik artışını bu tip beyinde görürüz. Bu durumun nedeni genellikle Gamma-aminobutirik asitin (GABA) düşük seviyede olmasına bağlanır.
Kişilik tipi: Eğer tedbirli beyin tipine sahipseniz, kaygılı olmaya daha yatkınsınız. Ancak bu durum aynı zamanda sizi herhangi bir sorun karşısında daha tedbirli kılabiliyor. Bu tip beyne sahip insanların zihinleri her daim meşguldür ve zihinlerini rahatlatmak zordur. Her zaman kendilerini en kötüsü için hazırlarlar. Bu duygu durumu, hayallerinin peşinden gitmelerini engelleyen başarısızlık korkusunu da beraberinde getirir.
Kariyer: Analitik zekaya sahip olan ve güvende hissetmek isteyen tedbirli beyin tipine sahip kişiler genel olarak muhasebe, araştırma ve veri madenciliği gibi iş alanlarında başarı gösterirler.
Öğrenme tarzı: İşinizi garantiye almayı sevdiğiniz için ders materyallerine ekstradan çalışmanıza ve hazırlıklı olmanıza rağmen, test günü gelen sınav heyecanı hak ettiğiniz sonuca ulaşmanızın önüne geçebilir.
İlişkiler: Reddedilme korkunuz ve partnerinizden sürekli olarak bir güvence arayışı içinde bulunmanız, sizi ilişkilerinizde muhtaç veya ilgi meraklısı durumuna düşürebilir.
Potansiyel problemler: Bu beyin tipine sahip insanlar kaygı bozukluklarına ve bağımlılığa daha yatkındır.
Beyninizin kaygı merkezini kafeini, alkollü içecekleri ve şekerli besinleri keserek yatıştırabilirsiniz. Aynı zamanda beslenme düzeninizde GABA, magnezyum ve B6 barındırmaya dikkat edebilir ve yoga gibi rahatlatıcı aktivitelere başvurabilirsiniz.
eyin tipinin anlaşılması, insanların kendilerini ve başkalarını daha iyi anlamalarına ve kişisel gelişimlerine katkıda bulunabilir. Bu sayede, beyin tipleri hakkında daha fazla bilgi edinerek, kendi beyin yapımızı daha iyi anlamamıza ve potansiyelimizi maksimize etmemize yardımcı olabiliriz.
